Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 7, JULI 2017

Corinne Duyvis: Op de rand van het niets

door Henk Van Viegen

15+ - De 16-jarige, autistische Denise en haar moeder moeten heel snel hun huis verlaten en naar een voor hen bestemde schuilkelder vertrekken. Binnen veertig minuten moeten ze er zijn, dan zal namelijk een komeet inslaan op aarde, met verschrikkelijke gevolgen: bevingen, luchtverplaatsingen, wellicht een tsunami, zwart stof dat misschien wel een jaar de aarde in het donker zal hullen...

Moeder wil nog op Denises oudere zus Iris wachten, maar ze vertrekken. Doordat ze een ander helpen, komen ze bij toeval terecht op een zogenaamd generatieschip dat nog niet van de aarde vertrokken is. Zo’n ruimteschip zal op weg gaan naar een andere planeet of selfsupporting blijven reizen in de ruimte. Omdat moeder een drugsprobleem heeft, mag die niet blijven. Denise is welkom, zeker nadat ze een aantal mensen heldhaftig van een gewisse dood (door de tsunami, die inderdaad plaatsvindt) heeft gered.

Er heerst een ware productiviteitsoorlog op het schip: als je ergens goed in bent of je onmisbaar maakt, mag je definitief blijven of kun je een familielid hoger op de wachtlijst krijgen. Zoiets geldt bij voorbeeld voor Max, die met zijn zus en moeder geplaatst is, vooral omdat hij een echte nerd is (wordt hij het liefje van Denise?) en het zwerfkind Sanne.   Denise gaat voortdurend op pad, om haar zus te vinden en later ook om te weten te komen wat er gebeurt met de overlevenden in het ondergelopen land en in de andere delen van Nederland (het oosten is minder hard getroffen). Zal ze met het schip vertrekken of zal ze ervoor kiezen mee te helpen met de wederopbouw van de aarde, of is er misschien een tussenoplossing? En gaan moeder en Iris mee?

Dit is een typisch product van internetschrijven eigenlijk, geschikt om in episodes te vertellen, dicht tegen fanfiction aanleunend. Een ideaal forum voor het in verhalen te lijf gaan van identiteitskwesties, in dit geval als gevolg van autisme. Bij Iris is er de queerkwestie, die Duyvis ook als thema had in haar in de VS verschenen debuutroman Otherbound.

Aandacht voor diversiteit is voor de auteur belangrijk, ze toont het in deze roman (weer) volop: transgenders, de zwerfkinderen, het islamitische koppel Nordin en Samira, gemengd huwelijk, de meltingpot die de Bijlmer is (Denise is een knap, donker meisje met een Surinaamse vader), de mensen uit het activistenmilieu van Iris.

Op zich is het niet vreemd dat Duyvis in het Engels debuteerde: het is de internettaal van de verhalenvertellers, die bijna altijd binnen de genres fantasy en science fiction opereren. De toekomstfantasie is in dit verhaal redelijk beperkt (het is nog maar 2035) tot technische verworvenheden die vanuit het heden heel redelijk te verdedigen zijn.

Verder is de roman tamelijk Amerikaans, met de Hollywood-aanpak met de snelle start, het sentiment (hier vertegenwoordigd door Denises werk in het dierenasiel het Tussenstation), het gezin met problemen, de dappere heldin, de vette crisis-in-eenzaamheid en het moralistische slot.

Denise, zou je kunnen zeggen, wordt door haar heldhaftige activiteiten net iets minder overtuigend autistisch dan je zou verwachten. Het zenuwachtige plukken aan een bank of een autoriem, het heen en weer wiegen, de pure concentratie ergens op, de (gerichte) intelligentie, het gepest worden op school, dat alles typeert haar als autist.

Aan de andere kant zijn er haar werk aan boord, haar voortdurende vooruitgang, haar initiatieven en haar redelijke contact met anderen, zo opvallend zelfs dat de schrijfster een ander personage laat opmerken: ‘nou, echt typerend voor een autist is dit allemaal niet!’ Een knipoog van iemand, zelf autistisch namelijk, die weet waar ze het over heeft.

Grappig dus dat dit feitelijk zeer voor het internet typerende verhaal een fysiek boek mocht worden. Tegelijk, en nog succesvoller, bracht een andere, jonge Nederlandse auteur het tot een publicatie in de VS, Marieke Nijkamp. Haar debuutroman This is where it ends stond wekenlang in de toptien van The New York Times-bestsellerlijst.

Ook dat boek is nu vertaald, en uitgebracht bij dezelfde uitgever, 54 minuten heet het. Op de cover van Op de rand van het niets zit een sticker met een aanbeveling van Nijkamp: ‘Spannend en beklemmend’! Opvallend: geen van beide auteurs vertaalden hun werk zelf naar het Nederlands.

Het omslag overigens heeft een enigszins merkwaardige, wel commercieel handige, collage, met typisch Amsterdamse elementen (de indruk van een gracht, de boom en de kerk ‘van’ Anne Frank, de verwoeste Bijlmer-flat). Het puin ligt er braaf bij, huizen en kerk staan onbeschadigd overeind, in de lucht hangen en vliegen helikopters en vliegtuigen die je in het verhaal niet zal aantreffen.

Treffend is (wel) de zin boven de titel: ‘Wie is het waard om te overleven?’ Het beantwoorden van die vraag doet Duyvis met weinig stilistische en structurele hoogstandjes, maar wel sympathiek en overtuigend.

Corinne Duyvis: Op de rand van het niets, HarperCollins Amsterdam, 2017, 350 p. ISBN 9789402723007.  Vertaling van On the Edge of Gone door Angelique Verheijen. Distributie: Agora Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri