Over jeugdliteratuur

JEUGDBOEKEN NR. 7, JULI 2018

Kila van der Starre, Babette Zijlstra: woorden temmen, 24 uur in het licht van Kila&Babsie

door Frauke Pauwels

Dat een kleine vormwijziging zo ontwrichtend kan zijn! woorden temmen vat in vorm wat goede poëzie vermag: je even tegenwerken, ideeën loswrikken en herschikken. Met een rug die schuin op de onder- en bovenzijde staat (en dus een boek dat openvalt als een ‘v’), twee frisse kleuren en een speelse bladspiegel met tekstblokken en geometrische vormen zit de vormgeving de inhoud en het concept van woorden temmen als gegoten. Vierentwintig gedichten (en één extra op een losse kaart) helpen de lezer ‘poëzie [te] ontdekken, zelf gedichten [te] schrijven met Kila&Babsie op elk moment waar dan ook’.  
 
De structuur is even goed gevonden als eenvoudig: aan elk uur van de dag is een plaats en een gedicht verbonden, zodat je als lezer maar te kiezen hebt hoe, waar of wanneer je het boek binnengaat. Die laagdrempelige insteek werkt verrassend goed, en maakt dat het ook voor ervaren lezers heerlijk snuisteren is tussen poëzie van vaste waarden als C. Buddingh’, Judith Herzberg of Eva Gerlach, of nieuwer talent zoals Kira Wuck, Tjitske Jansen of Charlotte Van den Broeck – bijna alsof een goede vriend je zegt welk gedicht je nodig eens moet lezen, waardoor je niet alleen het gedicht leest, maar ook meteen reflecteert op dat gedicht. Waarom dat gedicht dan en op die plaats?  
 
Maar woorden temmen is meer dan een bloemlezing voor één dag. Het wil lezers ook inleiden in hoe je poëzie leest én schrijft. Bij elk gedicht zetten denk-, doe-, lees- en schrijfopdrachten en een weetblok de lezer daartoe aan. Die leidraad is in de eerste plaats gericht op jongere of onervaren lezers en sommige van de opdrachten klinken dan ook onvermijdelijk wat schools. Toch zijn Kila van der Starre en Babette Zijlstra, de vrouwen achter het schrijversduo Kila&Babsie, erin geslaagd evengoed opdrachten op te nemen die wél uitnodigen om buiten de vanzelfsprekende denkpaden te treden, en dragen zij er hoe dan ook toe bij dat elk gedicht zorgvuldig kan worden gelezen. Bovendien is er in die opdrachten geen dwingende volgorde, waardoor lezers er gerust één opdrachtblokje uit kunnen pikken en de rest aan zich kunnen laten voorbijgaan. Ook de poëzieanalytische informatie is toegankelijk (metrum eindelijk nog eens helder uitgelegd!), al had een strengere tekstredactie hier kunnen helpen om wat meer schwung te brengen in de typische ‘lemmastijl’.  
 
Knap is hoe vanzelfsprekend Kila&Babsie de lezer naar nog meer poëzie verwijzen, zodat de bundel niet ophoudt bij de 24 geselecteerde teksten. Die voortzetting willen ze overigens niet enkel via lezen bereiken, maar ook via schrijven. Denk- en schrijfopdrachten en open notitieruimte zetten de lezer ertoe aan om in het spoor van het gedicht zelf verder te gaan – maar wie durft dat, in zo een mooie bundel? De schrijfopdrachten leggen de lat in elk geval niet te hoog en begeleiden lezers stap voor stap om ideeën te bedenken, woorden te zoeken en in een gepaste vorm te gieten.  
 
Een derde mogelijke ingang tot de gedichten zijn de commentaren van Kila&Babsie, die bij elk gedicht (ultrakort) in dialoog gaan en noemen wat hen treft of verrast in de tekst. In elke opdracht voel je hoezeer ze ook met de lezers in dialoog willen gaan, maar een bundel blijft uiteraard noodgedwongen eenrichtingsverkeer.  
 
Sommige leerkrachten Nederlands hoorde ik wel eens verzuchten (ja, helaas) dat ze maar liever geen poëzie doceerden, omdat ze er zich geen raad mee wisten. Dat mag voortaan geen excuus meer zijn. Voor niemand. En koopt u vooral meteen twee exemplaren: één om zelf in te verdwalen, en één om iemand de vele wegen naar (liefde voor) poëzie te wijzen.
 
Kila van der Starre, Babette Zijlstra: woorden temmen, 24 uur in het licht van Kila&Babsie, grange fontaine 2018, 144 p. : ill. ISBN 9789082139525 








deze pagina printen of opslaan