3+ - De ijsbeer lijdt aan slapeloosheid. Zijn
knuffeldekentje achter zich aan slepend, dwaalt hij door de nacht. Hij vraagt
raad aan de poolvos, de haas en twee kippenzussen. Ze vertellen welwillend over
hun slaapgewoonten, maar voor de ijsbeer lijken die toch niet zo geschikt.
Daarna ontmoet hij de eendagsvlieg, klopt aan bij de ronkende marmot en spreekt
de zaagvis, de egel en de tortelduiven aan. Niemand kan hem helpen. Hij
probeert verschillende slaaphoudingen uit. Even lijkt het hem te lukken op één
poot, zoals een flamingo, maar hij blijft uiteindelijk toch wakker. Doodmoe en
ten einde raad sjokt de ijsbeer verder tot hij opnieuw voor zijn huis staat.
Hij kruipt in bed en probeert zich de verschillende slaaprituelen waarover de
dieren hem in de loop van de nacht verteld hebben, te herinneren. In een mum
van tijd slaapt hij.
Op een eenvoudige, humoristische manier laat Bouke Billiet de allerkleinsten
kennismaken met uiteenlopende slaaprituelen. Doorheen de eenvoudige
verhaalstructuur valt op hoezeer Billiet ervan houdt om met de betekenis van
taal te spelen. Wanneer de ijsbeer bijvoorbeeld raad wil vragen aan de
eendagsvlieg, wordt de pijnlijke en tegelijkertijd grappige situatie extra in
de verf gezet doordat hij zich op het nippertje bedenkt en beschaamd mompelt:
‘Nee, niks. Laat maar.’ Billiet doet er nog een schepje bovenop door te
beschrijven hoe de vlieg zich weg haast omdat hij nog veel te doen heeft.
Bij guitige woordspelingen, zoals de zaagvis die niks
zinnigs zegt en de egel die geprikkeld reageert, zullen vooral oudere kleuters
even verder nadenken. Uitdrukkingen zoals ‘slapen als een roos’, ‘slapen als
een blok’ en ‘met de kippen op stok’ worden hier omgezet in concrete
slaaphoudingen, die de arme ijsbeer echter geen ook soelaas brengen. Na al deze
taalspelletjes, kan het enigszins flauwe einde de opgewekte verwachting niet
inlossen. De ijsbeer begint aan een opsomming van alle tips die hij gekregen
heeft en valt gewoon in slaap. Een speelse talige knipoog blijft hier uit.
Dit boek
ontstond tijdens een verblijf van Bouke Billiet en Marjolein Pottie in Zweden.
De Scandinavische invloeden zijn duidelijk terug te vinden in Potties
illustraties. De nachtelijke wandeling van de ijsbeer speelt zich af onder een
inktzwarte hemel in een verlaten sneeuwlandschap met opvallend veel naaldbomen.
Zijn rode houten huis in de achtergrond met de uitgesproken witte raam-en deuromlijstingen
doen typisch Zweeds aan. Het kleurenpalet is beperkt en vrij sober: wit, zwart,
donkerrood, donkergroen en blauw. Hierdoor stralen de illustraties een zekere
rust uit. Pottie versterkt deze rust door voornamelijk te focussen op de
weergave van de dieren, zonder de prenten te overladen met details.
De hoge
aaibaarheidsfactor van het verhaal is vooral te danken aan de sprankelende
manier waarop Marjolein Pottie de ijsbeer gestalte geeft. Het lijkt alsof hij
ruw op een wit blad werd geschetst met dik, zwart waskrijt en daarna uitgeknipt
en in de illustraties geplakt. Deze collagetechniek geeft hem iets onbeholpen
en weerloos, alsof hij per ongeluk in het verhaal terechtkwam. Zijn enorme
grootte en omvang worden extra benadrukt doordat hij in een aantal prenten niet
volledig op het blad past. Dan is alleen de bovenste helft van zijn lijf
zichtbaar ofwel alleen de onderste helft en soms enkel zijn plompe kop. In
andere illustraties werkt Pottie met een soort kleine stripverhalen ,die voor
de nodige humor zorgen. Wanneer de ijsbeer bijvoorbeeld als een flamingo
probeert te slapen, zien we hem eerst kaarsrecht op één poot staan. In de
vervolgtekeningetjes dommelt hij in en helt steeds verder naar voren.
Uiteindelijk ligt hij ,moedeloos en wakker, plat op zijn buik in de sneeuw.
Het petroleumblauwe knuffeldekentje, bedrukt met
vliegenzwammen, neemt hij een heel verhaal met zich mee. De blauwe kringen
onder zijn ogen van vermoeidheid en het schaamrood bij de ontmoeting met de
eendagsvlieg maken hem zo menselijk, wat ongetwijfeld ouder en kind zal
vertederen.
Bouke Billiet, Marjolein Pottie: De ijsbeer en de nacht, De Eenhoorn, Wielsbeke
2018, 32 p. : ill. ISBN 9789462913431
deze pagina printen of opslaan