Peuters en kleuters

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2021

Kjersti Annesdatter Skomsvold, Mari Kanstad Johnsen (ill.): Alle dieren slapen

door Sofie Brants

2+ - Het is bedtijd, maar de kleine peuter Bo is nog lang niet moe. Hij doet de hond na, vecht met een speelgoedslang en tuimelt als een ware acrobaat op de sofa. Wanneer het echt tijd is om te gaan slapen gaat Bo op één been staan, want dat is hoe papegaaien slapen. Maar zijn mama blijkt ook heel wat te kennen van de slaapgewoontes van allerlei dieren. Bo en de lezer leren dat giraffen met hun kop op hun billen slapen, stokstaartjes ’s nachts dicht tegen elkaar kruipen en koeien eigenlijk helemaal niet zo veel slaap nodig hebben.  

De Noorse auteur Kjersti Annesdatter Skomsvold debuteerde in 2009 met de roman voor volwassenen Hoe harder ik loop, hoe kleiner ik ben (Zirimiri 2015). Sindsdien schreef ze tal van boeken en theaterstukken. Alle dieren slapen is haar eerste kinderboek dat naar het Nederlands werd vertaald.  
 
Dit boek is in het reeds grote aanbod bedtijdboeken een verrijkende aanwinst omdat het een nieuw slaapritueel weet te introduceren. De initiële opstandigheid van Bo en de voor zijn leeftijd typerende drang naar autonomie herwerkt de auteur naar een vertederende interactie tussen moeder en zoon, die zich doortrekt in de verbeelding. Mama gaat mee in het fantasiespel van Bo en leidt hem zo zachtjes door het bedtijdritueel van eten, wassen en tandenpoetsen.
 
Mari Kanstad Johnsen illustreerde eerder al het door uitgeverij Tiptoe uitgegeven Ploef, een verhaal van Espen Dekko. Net zoals in Ploef zoekt ze de paginagrenzen op met haar grote en vloeiende prenten op een dubbele bladzijde. De speelsheid van Bo komt terug in de dynamiek van de illustraties, het ontwapenende karakter van mama in de warme kleuren. Net als in de woorden lopen ook in de beelden werkelijkheid en fantasie steeds door elkaar. De ene prent toont mama als een otter die Bo stevig in haar armen houdt zodat hij niet kan wegdrijven in de grote oceaan. Op de volgende pagina wordt Bo dan weer afgebeeld als een walrus in de badkuip terwijl mama beschermend naast hem zit.
 
Dieren zijn in dit boek alomtegenwoordig. De aandachtige kijker ziet ze als echte huisdieren, maar ook als speelgoed of op foto’s. Zelfs alledaagse gebruiksvoorwerpen zoals koffiekoppen en kussens hebben veelal de vorm van een dier. Het zijn deze weloverwogen details die het voor kinderen leuk maken om zelf op zoek te gaan in het boek. Bovendien spelen ze gretig in op het voor peuters kenmerkende animistische denken.
 
Mama vat samen dat alle dieren een schuilplaats zoeken om te gaan slapen. De kijker ziet een bonte verzameling van slapende dieren in holletjes onder de grond, op een stok, onder het struikgewas en hoog in de bomen. Bo doet nog een ultieme poging om het slapengaan uit te stellen en gaat ondersteboven hangen als een vleermuis.  
 
‘“Zo stromen de nachtmerries mijn oren uit,” zegt Bo.
“En dan verdwijnen ze tussen het gras.”’
 
Angst voor het donker, de onzekerheid van wat de nacht zal brengen en nachtmerries worden in dit boek niet expliciet benoemd. Door mama te laten fungeren als een veilige haven in zowel de mensen- als de dierenwereld toont de auteur wel dat ze zich probleemloos kan verplaatsen in de leefwereld en daarbij horende bekommernissen van jonge kleuters. Ook mama’s eigen fantasie en vindingrijkheid komen aan bod: ze gebruikt de dreiging van een leeuw om Bo snel naar bed te laten lopen.
 
Buiten slapen de vleermuizen en de uil veilig in hun boom, binnen vleien de hond en kat zich neer om aan de nacht te beginnen en zelfs de knuffels op het bed van Bo hebben nu hun oogjes dicht. Bo dommelt zachtjes in en mama besluit met de poëtische woorden dat hij al slapend een vogel kan zijn.  
 
‘“Je slaapt terwijl je vliegt,  
de winter door, de zomer door,  
dagen en jaren,  
boven iedereen die hier op aarde slaapt,  
boven alle mensen en alle dieren.”’
 
Uitgeverij Tiptoe Print heeft met dit prachtige prentenverhaal in groot formaat opnieuw een bijzondere, zelfs unieke vondst in het kinderboekenlandschap beet. Vertaler Edward van de Vendel doet de originele boodschap alle eer aan. Alle dieren slapen omarmt je als een warm donsdeken voor het slapengaan. En laat je nog voor het bedtijd is uitkijken naar de nacht.  
 
Kjersti Annesdatter Skomsvold, Mari Kanstad Johnsen: Alle dieren slapen, Tiptoe Print, Brussel 2021, 72 p. : ill. Vertaling van Dynere sover door Edward van de Vendel. ISBN 9789463880565. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan