Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 4, APRIL 2022

Sara Lövestam: Catfish blues

door Martina van der Logt

14+ - Sara Lövestam is binnen de young adult-fictie een enthousiaste activiste voor de LHBT+ gemeenschap. Eerder schreef zij Als vuur, dat uitgegeven is in de reeks Querido Glow. Uitgeverij Querido wil naar eigen zeggen deze reeks inzetten om boeken te publiceren waarin jongeren die zich identificeren binnen het LHBTQIA+ spectrum, zichzelf kunnen herkennen. De reeks wordt samengesteld door initiatiefnemer Edward van de Vendel. Catfish Blues is de nieuwste bijdrage van Löverstam.  

Texas is geen extraverte jongen. Van veel van zijn klasgenoten weet hij weinig af en hij probeert zo onopvallend mogelijk de dagen door te komen. Zijn bestaan is erg eenzaam. Texas is verliefd op zijn populaire klasgenoot André. Om met hem in contact te komen besluit hij een nep-account aan te maken op Instagram. Hij gebruikt hiervoor een foto van een knap meisje genaamd Hilma. Texas besluit zichzelf Amy te noemen. Met dit catfish-account gaat hij over een morele grens, maar zijn wanhoop om liefde te vinden bij André is zo groot dat hij deze grens bewust overschrijdt. Zijn plan lijkt in eerste instantie te slagen. Hij en André raken steeds meer vertrouwd met elkaar en hun gesprekken worden steeds diepgaander. Maar algauw wil André afspreken en raakt Texas in paniek. Hoe kan hij voorkomen dat hij André kwetst en tegelijk zijn eigen hachje redden? Hij zoekt contact met Hilma, het knappe meisje van de foto, maar zij heeft zo haar eigen problemen. Er ontstaat een humoristisch web van identiteiten en relaties waar de lezer zelf soms van in de war raakt. Want lees ik nu over Texas of Amy. Of is Amy Texas? Dat je als lezer soms denkt en inbeeldt dat je over Amy aan het lezen bent, terwijl het eigenlijk Texas is die aan het woord is, is geniaal gevonden. De lezer ervaart de identiteitscrisis van Texas als het ware aan den lijve.
 
Tijdens de online gesprekken tussen Texas/Amy en André valt gender weg en blijven de personen over. Tot je als lezer samen met Texas ineens weer met de neus op de feiten wordt gedrukt.  
 
'Mijn hart heeft de tijd om een paar keer extra hard te bonken terwijl hij typt. Nu gaat hij het zeggen. Nu raapt hij al zijn moed bijeen en zegt hij dat hij meer van jongens houdt. Nu.  
               André: Meisjes zoals jij
Ik kan niet beschrijven hoe dubbel het voelt als ik dat lees. Hij heeft het tegen Amy, hij wil een meisje met borsten en haar gezicht en haren. Maar ik kan het jij Amy niet scheiden van het jij dat ik zelf ben.'
 
Texas heeft een aardig idee van wat voor een soort persoon hij zelf zou willen zijn, maar is zich bewust van de invloed die zijn gierende hormonen hebben op zijn gedrag. Lövestam haalt in het boek lichaam en geest vaak uit elkaar. Texas beschrijft zijn lijf bijvoorbeeld vaak als een zak vol bloed en botten. Ook is Texas zich bewust van waar zijn geest ophoudt en zijn lijf het van zijn geest overneemt.
 
'Ik doorzie het en toch kan ik er niet boven staan. Ik zit opgesloten in een biologische wirwar van pezen, kraakbeen, bloed en hormonen, en als André na schooltijd met zijn voetbaltas langs me heen strijkt, adem ik diep in om mijn longen te vullen met zijn geur.'
 
Lövestam geeft de beoogde lezer met dit soort vergelijkingen en relativerende humor handvatten om zichzelf en de werking van de puberteit te begrijpen. Dit doet ze overigens niet alleen als het gaat over lichaam en geest, maar ook als het gaat om groepsdruk en eenzaamheid of de wens ergens bij te horen. Hoewel het queer zijn van Texas en zijn zoektocht naar wie hij is voorop staat in Catfish blues, worden de thema's groepsdruk en de vriendschap ook mooi beschreven.
 
Met Catfish blues wordt een originele kijk gegeven op het (online) bestaan van de hedendaagse adolescent. Moeilijke kwesties rondom de puberteit worden niet geschroomd. Sterker nog, ze lijken haast wel allemaal terug te komen in het leven van hoofdpersoon Texas. Van opgroeien in een ontwricht gezin, een mishandelende stiefvader, het schuren aan het onderwerp pedofilie tot het omgaan met je eigen geaardheid, verliefdheid, zelfmutilatie, een eenling zijn en lage cijfers halen. Eigenlijk passeert zo goed als alles de revue. Er zitten dan ook een hoop triggers in het boek en een trigger-warning zou daarom op de omslag niet misstaan. Toch is het boek verre van zwaarmoedig. De verschillende onderwerpen worden soms zo terloops besproken, dat je als lezer bijna over de ernst ervan heen leest. Dit maakt Catfish blues een gelaagd verhaal. Voor de jongeren die zich herkennen in de verschillende aspecten van het verhaal geeft Lövestam op een lichtvoetige manier de mogelijkheid over zware onderwerpen na te denken en er zelfs over te praten. Voor de jongeren die zich minder herkennen in de onderwerpen die aangesneden worden zitten er nog een aantal spannende verhaallijnen en plot twists in.
 
Sara Lövestams ervaring als docent in het middelbaar onderwijs is terug te lezen in het boek. Ze weet wat de beoogde lezers aanspreekt en kan feilloos op hun belevingswereld inspelen. De hoeveelheid aan onderwerpen die aansluiten bij de doelgroep, gecombineerd met de verschillende plottwists maken het verhaal even vermakelijk als waardevol, maar op momenten ook ongeloofwaardig. Met Catfish blues zet zij een humoristisch, ietwat over-the-top, queer verhaal neer dat voor een zeer groot lezerspubliek aantrekkelijk zal zijn.
 
Sara Lövestam: Catfish blues, Querido, Amsterdam 2022, 224 p. ISBN 9789045126906. Vertaling van En stark nolla door Femke Muller. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan