Adolescenten

JEUGDBOEKEN NR. 9, OKTOBER 2017

Susin Nielsen: Optimisme is dodelijk

door Jürgen Peeters

14+ - De 16-jarige Petula De Wilde is een pessimiste en fataliste in hart en nieren, gekarakteriseerd als ‘ongelukkige, creatieve loner met een duistere kant en weinig sociale vaardigheden.’ Ze lijdt aan smetvrees en gegeneraliseerde angstaanvallen, volgt ‘creatieve therapie’ om traumatische jeugdervaringen te verwerken. Jacob Cohen, nieuweling op school en zelf gebukt onder een psychische en fysieke kwetsuur, zoekt voorzichtig toenadering. Vanaf dat moment volgt een doorzichtig en voorspelbaar verhaalverloop: uiteraard worden beide getormenteerde zielen verliefd, en helpen ze elkaar over hun besognes heen. Petula leert weer anderen vertrouwen, verklaart haar angstaanvallen vanuit het overlijden van jongere zus Maxine, waarvan ze zichzelf de schuld geeft. Wanneer alles zich ten goede lijkt te keren, duikt vanzelfsprekend een nieuwe obstakel op: Jacob blijkt een duistere geheim met zich mee te dragen.

Nielsen doet verwoede pogingen om Petula als volwaardig karakter te portretteren, maar slaagt daarin slechts ten dele. Vooral het nodeloos overdrijven van Petula’s stoornissen in een geforceerde poging om grappig te zijn, is daarbij problematisch. Niet alleen zijn angstaanvallen in realiteit zelden humoristisch, Nielsen mist een belangrijke kans om een diepgaand, genuanceerd en vooral respectvol portret ‘van binnenuit’ te schrijven. Ondanks de zwartgallige thematiek evolueren inhoud en stijl naar een feel good-boekje: zowel Petula als Jacob leren inzien dat het leven weer de moeite waard is. Nielsen graaft niet erg diep, focust op de nasleep van de traumatische ervaringen van haar protagonisten, die ze echter onvoldoende kadert. Haar personages ontwikkelen zich gaandeweg steeds sterker tot wandelende clichés die slechts een doorzichtig rolletje spelen in een vooraf bepaald script. Het blijft allemaal behoorlijk oppervlakkig, mist inlevingsvermogen en empathie.

Nielsen hanteert een ongedwongen vertelritme, met slechts weinig stilistische uitdaging. De vele verwijzingen naar films en literatuur blijken slechts geforceerde pogingen om het magere verhaal van intertekstualiteit te voorzien. Nielsen slaagt niet in haar opzet omdat ze de verwijzingen niet in ruimere context inbedt, slechts als gratuite frasen opneemt. Bij monde van haar weliswaar getroebleerde, maar niettemin snedige protagonisten bedient de auteur zich van een keur aan overdrijvingen en hyperbolen. Beproefde stijlmiddelen om een toch al voortkabbelende verhaaltje van humor te voorzien. Nielsen creëert slechts een vlot weglezend verhaaltje, dat nergens beklijft. Enkel het einde biedt een zeker tegengewicht; ondanks alle verwachtingen zwicht de auteur niet voor een happy end, en dat siert haar. Het leven is niet bepaald eenvoudig, bedenkt Petula op de laatste bladzijde, ze kan er alleen maar het beste van hopen. Een realistisch gegeven, dat echter een ongemotiveerde stijlbreuk vormt met het lichte toontje elders.

Net zoals de voorganger Wij zijn allemaal moleculen (2016) is dit weer een vrijblijvend verhaaltje, dat weinig tot geen enkele indruk nalaat. Publishers Weekly omschreef Nielsens vijfde roman als ‘Her best work to date.’ Ik stel me dan oprecht vragen over de (literaire) kwaliteiten van Nielsens andere romans.

Susin Nielsen: Optimisme is dodelijk, Lemniscaat, Rotterdam 2017, 262 p. ISBN 9789047708933. Vertaling van Optimists die first door Lydia Meeder en Barbara Zuurbier. Distributie: De Eenhoorn

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri