Peuters en kleuters
JEUGDBOEKEN NR. 1, JANUARI 2018
Daan Remmerts de Vries, Floor Rieder (ill.): De cycloop
door Ine Muys
5+ - Een hongerige kolos met één oog? Dat moet een cycloop
zijn. Het mythische monster uit Homeros’ aloude epos De Odyssee verovert ook zijn plekje binnen de jeugdliteratuur. Als
zwart vervaarlijk monster prijkt hij op de cover van Michael De Cocks en Gerda
Dendoovens Kleine Klassieker De lange weg naar huis (2008) en in
Simon van der Geests en Jan Juttes Dissus (2010)
verschijnt hij in de gedaante van een lompe, eenogige boer.
Met De cycloop
gaan illustrator Floor Rieder en schrijver Daan Remmerts de Vries een stap
verder. De beruchte eenoog krijgt zijn eigen, gloednieuwe beeldverhaal. De
cycloop komt hoofdzakelijk dankzij Rieders krachtige linosneden tot leven. In
de eerste spread thematiseert ze meteen het prototypische kenmerk; een gelig
oog in close up. Buitenaardse antennes, pistachekleurige schubben en puntige
hoektanden dragen bij tot een monsterlijk voorkomen. De eenoog ziet er niet
alleen afstotelijk uit, hij heeft ook een verderfelijke psyche.
Slechts één pagina hebben Rieder en Remmerts de Vries nodig
om de lezer met hun argument te confronteren. De bedrieglijk eenvoudige zin
‘Eén oog had de cycloop, en daarmee zag hij weinig…’ interageert met Rieders
indringende portret: de eenoog staart zich letterlijk blind op zijn
spiegelbeeld. Precies vanwege zijn fysieke handicap, zo suggereren de auteurs,
is de cycloop een narcistisch wezen. Dergelijk kortzichtig hoofdpersonage roept
vooral medelijden op. De altruïstische inwoners van Spitskruim zijn althans
bereid om de halfblinde uit zijn lijden te verlossen, ook wanneer hij hun hele
dorp omverkegelt.
Met een humoristische knipoog
naar het Homerische avontuur schreeuwt de eenoog: ‘Ik hoor stemmen! […] Maar ik
zie niemand om me heen…’. Eertijds werd de cycloop door de listige Odysseus
verblind, ditmaal krijgt hij een op maat gemaakte bril aangereikt. Baat het
niet, dan schaadt het niet, zo moeten de Spitskruimers gedacht hebben. Maar of
de cycloop dankzij de ingreep oog voor zijn omgeving ontwikkelt, is nog maar de
vraag… De dorpsinwoners laten de eenogige vernielzucht in ieder geval niet aan
hun hart komen; hun empathisch vermogen blijft overeind. Remmerts de Vries
onderstreept de onderlinge verstandhouding nog aan de hand van ludieke
woordmopjes: ‘De rode kruisspin verzorgde de zieken’ en ‘De waterjuffer deelde
glazen drinken uit’.
Rieder brengt de cycloop ook
tijdens zijn plundertocht van kop tot teen in beeld. De opeenvolging van
overzichtsillustraties en stripachtige close-ups zorgt voor een aangename
dynamiek. Wel vragen sommige prenten om opperste concentratie. De lino’s
leveren weliswaar temperamentvolle composities op, maar vooral de panorama’s
van het dorpje wekken een overladen indruk. Niettemin tovert Rieder met een
traditionele druktechniek wederom een verfrissend beeldverhaal tevoorschijn.
De illustratrice staat vooral bekend om haar Gouden
Penseeltekeningen bij Jan Paul Schuttens Het raadsel van alles wat leeft
(2013), maar oogstte ook succes met haar scraperboard-versie van John Tenniels
iconische Alice (De avonturen van Alice in Wonderland &
Alice in Spiegelland, 2014). De cycloop draagt niet alleen Rieders
detaillistische signatuur, maar omvat ook spitsvondige allusies op haar
bejubelde werken. De rokende rups van Spitskruim roept Alices raadgever Absolem
voor de geest en de huizen met ronde dakramen doen denken aan de stadswoningen
uit Rieders leporello Waar is Ludwig?
(2016).
Naar aanleiding van
Kinderboekenweek 2017 organiseerde WG Kunst overigens een aantrekkelijke
overzichtstentoonstelling, met een prominente rol voor de cycloop. Behalve
originelen waren ook Rieders voorbereidende glasplaatjes en linosneden te bewonderen.
De cycloop is
meer dan een eigenzinnige bewerking van een alom bekend Homerisch avontuur.
Zoals het een narcist betaamt, eist de eenoog zijn eigen odyssee op.
Tezelfdertijd blijft hij ter plaatse trappelen: met of zonder bril, hij is en
blijft een apathisch monster. De cycloop is een verrassend tegendraads en
gedurfd verontrustend prentenboek dat van meet af aan onder de huid kruipt.
Daan Remmerts de Vries, Floor Rieder (ill.): De cycloop, Gottmer,
Haarlem 2017, [46] p. : ill. ISBN 9789025762551. Distributie: L&M Books
deze pagina printen of opslaan