Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 7, JULI 2019

Susin Nielsen: Adres onbekend

door Frauke Pauwels

12+ - Kinderen in armoede zijn zelden erg zichtbaar, in het echte leven, en ook in jeugdliteratuur. Susin Nielsen is een van de auteurs die hen met grote vanzelfsprekendheid een stem geeft. In Adres onbekend probeert Felix halsstarrig verborgen te houden dat zijn moeder en hijzelf geen vaste woonplaats hebben en tijdelijk – zo houden ze zichzelf voor – in een busje wonen. Felix is net weer op een nieuwe school gestart, en wanneer hij zich met enkele vrienden inschrijft voor een televisiequiz, ziet hij daarin onverwacht een kans om hun leven weer op de rails te krijgen.
 
Het verhaal opent op het politiekantoor, waar Felix een gesprek heeft met een agente:  
 
‘Mijn KAC [Krachtige Antenne Capaciteit] registreerde dat ze deugde. Als ze wist hoe de vork in de steel zat, zou ze misschien inzien dat we niks verkeerds hadden gedaan.’
 
Wat er precies is gebeurd, blijft tot nagenoeg het einde van het boek onduidelijk. Zo blijft de spanningsboog verzekerd en hangt voortdurend een vage dreiging boven het verhaal. Maar ook los van die plotconstructie weet Adres onbekend te boeien. De licht humoristische verteltoon van het ik-personage, zijn loyale verhouding tot zijn moeder en zijn dagelijkse strubbelingen om zich ondanks koude, honger en gebrek aan dagelijkse hygiëne een plek toe te eigenen tussen andere jongeren, nemen hem helemaal voor je in. Hoewel Felix het verhaal vertelt als één lange terugblik op de vier maanden in het busje, zorgen filmische scènes en pittige dialogen voor een levendige stijl.  
 
Nergens worden de vele problemen zwaar op de hand: de armoede, de werkloosheid van Felix’ alleenstaande moeder, haar leugens – die Felix handig categoriseert als ‘de laat-maar-waaien-leugen’, de ‘voor-de-lieve-vrede-leugen’, ‘de voor-de-sier-leugen’, de ‘je-doet-er-niemand-kwaad-mee-leugen’ en ‘de hier-kunnen-wel-eens-slachtoffers-bij-vallen-leugen’, haar depressies, zijn nagenoeg onbestaand contact met zijn homoseksuele vader… Eerder dan een opeenstapeling van problematiek tot een onverteerbare tearjerker wordt het een subtiel web van factoren dat inzage biedt in hoe armoede zich manifesteert in een westerse wereld.
 
Met Adres onbekend zet Nielsen opnieuw een goed gedoseerd verhaal neer van een jongere in de rafelranden van de maatschappij. Eerder schetsten de andere boeken van haar naar het Nederlands vertaald oeuvre, met onder meer Woordnerd (2017) en Het ongemakkelijke dagboek van Henry K. Larsen (2018), ook al hoe tieners en oudere jongeren zich handhaven in de confrontatie met groot verdriet, bijzondere eigenschappen of maatschappelijke problemen. Dit boek past naadloos in dat rijtje, en bevestigt haar groeiende status.
 
Susin Nielsen: Adres onbekend, Lemniscaat, Rotterdam 2019, 302 p. Vertaling van No Fixed Address door Lydia Meeder en Barbara Zuurbier. ISBN 9789047710806. Distributie De Eenhoorn

deze pagina printen of opslaan