Peter Holvoet-Hanssen roept als
dichter steevast heftige reacties op. Voor zijn criticasters is hij een
intrigerende, maar nogal verwarde stem, die pathos en barokke beelden niet
schuwt: daardoor dreigt zijn boodschap bedolven te raken onder een overvloed
aan woorden. Voor zijn bewonderaars belichaamt hij daarentegen de incarnatie
van Paul van Ostaijen, de legendarische muzikale dichter met zijn bezwerende
taal.
Hoe dan
ook zal de publicatie van Goleman.
(de punt maakt integraal deel uit van de titel van de bundel) dat debat niet
afsluiten. In alle opzichten is het nieuwe, vrij lijvige boek (dat echter een
mooiere typografische verzorging had verdiend) de voortzetting en zelfs de synthese
van wat Holvoet-Hanssen de afgelopen tien jaar als dichter heeft gedreven.
Naar het woord van de dichter zelf is deze bundel de
afronding van een poëtische odyssee die een aanvang nam met Gedichten voor de kleine reus.
Dat vertrekpunt is mettertijd uitgegroeid tot een bizarre tocht vol
verwikkelingen in een eigenzinnig universum dat, hoe fantastisch en
sprookjesachtig ook, verdacht veel lijkt op de wereld waarin wij dagelijks
vertoeven. Wie Holvoet-Hanssen beticht van vrijblijvende woordmagie ontkent in
ieder geval zijn betrokkenheid bij het wereldgebeuren en zijn engagement voor
al wie kwetsbaar is in zijn omgeving. Ook nu weer duiken tal van personen op in
de motto’s of als coauteur van bepaalde verzen: de dichter is daadwerkelijk een
‘wij’, een soort van collectieve spreekbuis.
Als finale episode in een
overkoepelend verhaal zorgt Goleman.
wel voor een stevige plottwist. Vormde de brutale reus in de eerste bundels een
ultieme bedreiging voor de mensheid en riep de dichter op om samen zijn
aankomst te stuiten, dan krijgt de reus nu bij uitstek menselijke trekken. Hij
incarneert daarbij zowel de geschiedenis als de kosmos. Hij roept visionaire
scènes op over de dynamiek van de aarde en over de eerste mens, over een
volstrekt harmonie tussen mens, natuur en bovennatuur die in de loop der eeuwen
grotendeels verloren is gegaan. Goleman geeft daarnaast evenzeer blijk van een
uitzonderlijke aandacht voor het kleine en het kwetsbare, wat onder meer
resulteert in een aantal prachtige natuurbeelden. Anderzijds is Goleman echter
ontegensprekelijk ook een reus van onze tijd. Hij stelt vast hoe de mens de
aarde en de oorspronkelijke harmonie der dingen die hem zijn toevertrouwd
genadeloos en cynisch verwoest. De bundel staat bol van de verwijzingen naar
hedendaagse wantoestanden, ver en dichtbij.
Aanvankelijk overweegt bij de
reus de drang om agressief wraak te nemen, maar gaandeweg verandert zijn
perspectief fundamenteel. In dit sluitstuk wil hij zijn reus-zijn opgeven en
incarneert hij in een nietige mens, in de hoop zo een bijdrage te kunnen leveren
aan de redding van het universum. Die geboorte als mens valt samen met de
geboorte van Holvoet-Hanssen zelf: dat net op die bladzijde een kinderfoto van
de dichter is ingevoegd, is veelzeggend. Dat leidt tot een ommekeer, waarbij de
gedichten sterk autobiografisch en persoonlijk worden. De strijdbijl is
begraven, en de voormalige tegenstanders vallen nu samen in een complexe
figuur. De overeenkomsten met het Christusverhaal en allerlei mythologische
personages zijn geen toeval.
Het voorgaande laat zien hoe doordacht de compositie van
Holvoet-Hanssens bundel is, hoe hij een mozaïek van afzonderlijke verzen en
strofen weet te componeren tot één globale fresco. Die combinatie van
visionaire verbeelding en een haast handmatig vakmanschap is opmerkelijk. De
dichter beheerst zijn vak, telt lettergrepen en is bedacht op de effecten van
metrische patronen. Daarbij komt een unieke verbeelding en een drang naar
meerstemmigheid. Holvoet-Hanssen houdt ervan om het monologische dichterschap
te doorbreken, waardoor heel wat gedichten een soort van liedjesstructuur of
een dramatische enscenering krijgen. Het is een strategie die onmiskenbaar de
consistentie van de bundel doorbreekt, maar die tegelijk van Goleman. een ware symfonie brengt van
stemmen. In alle opzichten is dit een fraai en overtuigend sluitstuk.
Peter
Holvoet-Hanssen: Goleman., Pelckmans,
Kalmthout 2024, 111 p. : ill. ISBN 9789463378642
© 2024 | MappaLibri