De in Letland geboren Canadese
schrijver David Bezmozgis maakt deel uit van de laatste grote migratiegolf van
Russische Joden naar Noord-Amerika bij het einde van de Koude Oorlog en het
uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Alleen is er binnen de geschiedenis van Joodse
emigratie naar de Verenigde Staten een wereld van verschil tussen de
afstammelingen van de migranten van een eeuw geleden (intussen volledig
geïntegreerd in de Amerikaanse samenleving) en de migranten van de laatste
decennia. Bezmozgis en andere Joods-Russische migranten hadden het moeilijk om
zich te herkennen in ‘het Amerikaanse Judaïsme, dat sterk de nadruk legt op
religieuze doctrine, de gemeenschapsband en activisme’. Door generaties lang
onder het communistische regime te leven ontwikkelden de Russische Joden een
seculiere levensstijl. Aangezien ze niet geïntegreerd maar gediscrimineerd
werden binnen de Russische maatschappij, bleef hun Joodse identiteit echter
overeind. Maar ook in de Verenigde Staten konden ze niet zichzelf zijn. De
teneur was: ‘We saved you! Now you’re free to be Jewish!’, terwijl de nieuwe
migranten zich gefrustreerd in bochten wrongen om duidelijk te maken dat ze al
de hele tijd al Joods geweest zijn: ‘Judaïsm is not a mission and not a
religion. It’s an identity.’
In zijn oeuvre bijt David Bezmozgis
zich vast in wat het betekent migrant te zijn en te worstelen met ontworteling
en identiteit. Zijn missie is om inzicht te brengen in de verborgen levens van
Russische Joden en ze een gezicht te geven. Voor zijn eerste twee
complementaire boeken, de verhalenbundel Natasja en de roman De vrije
wereld, vond hij nog inspiratie in zijn eigen leven en zijn
familiegeschiedenis. Maar in zijn laatste boek, de roman De verraders,
staat de impact van Russische Joden op de hedendaagse maatschappij centraal. En
die is volgens Bezmozgis nergens sterker aanwezig dan in Israël.
Hoofdpersonage
Baruch Kotler is een op handen gedragen gewezen sovjetdissident, die carrière
gemaakt heeft in de Israëlische politiek. Zijn vrouw, die jarenlang actie
gevoerd heeft voor zijn vrijlating, is zijn trouwe en toegewijde metgezel. Een
volwassen zoon in het leger en een tienerdochter ronden het politiek zo gegeerde
perfecte familiebeeld af. Maar wanneer de onwrikbare Baruch (zelfs na chantage)
weigert toegevingen te doen over de ontruiming van nederzettingen op de
Westelijke Jordaanoever, wordt hij aangeschoten wild. De politieke oppositie
brengt Baruchs buitenechtelijke affaire met een jonge vrouw aan het licht, en
het koppel vlucht naar de badplaats Jalta aan de Krim om de Israëlische media
te ontlopen. De terugkeer naar de vroegere Sovjet-Unie maakt heel wat emoties
en herinneringen los bij Baruch, die terugdenkt aan zijn jeugd en de
omstandigheden waarin hij naar de Goelag gedeporteerd werd door het verraad van
zijn toenmalige vriend Tankilevitsj. Wanneer het koppel logies vindt op het
platteland, komen ze toevallig terecht in het huis van de verrader, wat voor
beide partijen voor de nodige consternatie, woede en discussies zorgt. Het
contrast is groot tussen de aan lager wal geraakte, ziekelijke Tankilevitsj en
de succesrijke Baruch. De ironie wil dat Tankilevitsj’ verraad de obscure
Baruch de nodige bekendheid bezorgd heeft om het later als bekende dissident in
Israël te maken. Uiteindelijk komt het tot een vorm van verzoening zonder
vergeving. Intussen wordt het duidelijk dat Baruchs affaire aan het doodbloeden
is en dat hij terug naar Israël moet om zijn zoon bij te staan, die door
Baruchs onwrikbare standpunt in de problemen geraakt is. De titel van het boek
heeft het over meerdere verraders. Naast Tankilevitsj is ook Baruch een
verrader, die zijn gezin op een cruciaal moment in de steek gelaten heeft.
Tankilevitsj heeft al die jaren boete gedaan voor zijn verraad, nu is het aan
Baruch om door het stof te gaan.
Met dit fictieve
verhaal trachtte David Bezmozgis de geopolitieke actualiteit op de voet volgen
en zelfs een sluier van de toekomst op te lichten. Uiteindelijk werd die
intentie door de werkelijkheid onder de voet gelopen, met de burgeroorlog in
Oekraïne en de annexatie van de Krim door Rusland.
Amsterdam : De Bezige Bij, 2015. 238 p. Oorspr. titel: The
betrayers. ISBN 9789023490449
© 2024 | MappaLibri