Unheimlich.
Uncanny. Een Nederlands equivalent dat de sfeer van Hemelstrand even goed vat, is moeilijk of niet te vinden. De reden
daarvoor kan afgeleid worden uit de aanbeveling van de Daily Mirror op de omslag van het boek, waar John Ajvide Lindqvist
omschreven wordt als ‘Zwedens antwoord op Stephen King’. Net als de Amerikaanse
master of horror zoomt Lindqvist
(bekend van zijn verfilmde bestseller Laat
de ware binnenkomen) in op het afschuwelijke en onnoembare dat in elke mens
verscholen zit, afgedekt door niet meer dan een dun laagje beschaving. Beide
auteurs zijn experts in het creëren van fictionele situaties die dat
beschavingslaagje wegschrapen en de rioolputjes eronder blootleggen. Doodgewone
mensen die doorslaan: het is angstaanjagender dan welke zombie of geflipte
seriemoordenaar dan ook.
Het verhaal: een groepje mensen ontwaakt
op een ochtend in hun caravan. De avond ervoor stonden de caravans nog op een
drukbezet kampeerterrein. Nu staan ze in een verlaten vlakte waar zover het oog
kan reiken niets anders te zien is dan onnatuurlijk groen gras dat veel te
perfect gemaaid lijkt, en een eindeloze hemel waarin een zon ontbreekt. Waar
zijn ze terechtgekomen? Waarom? En hoe geraken ze er weer weg? Acht
volwassenen, twee kinderen, een kat en een hond moeten zich opmaken voor een
griezelig avontuur in niemandsland dat hen met de gruwel in henzelf
confronteert.
Hemelstrand
is een spannend maar ook een traag boek. Lindqvist is bovenal een meester in
sfeerschepping. Hij laat de lezer stukje bij beetje, samen met de personages,
de wetmatigheden ontdekken van het mysterieuze desolate oord waar ze zijn
gedropt. Hij neemt bovendien zijn tijd om alle personages zorgvuldig te
introduceren en hen te voorzien van een verleden dat hen gemaakt heeft tot wie
ze zijn. Daarbij staat imperfectie centraal, zoals in de proloog wordt
aangegeven:
‘Aan het tekort kent men de
mens. We kunnen ons een beeld vormen van personen aan de hand van hun talenten
en hun goede of slechte eigenschapen. Alles wat aan de buitenkant te zien is.
Maar als we echt willen begrijpen wie ze zijn, moeten we het donker in stappen
en ons op de hoogte stellen van waar het hun aan schort. […] Je zou kunnen
zeggen dat het tekort ons tot mensen maakt, incompleet en fantastisch
interessant. Je kunt ook zeggen dat het ons tot reptielen maakt, die zich
tussen hemel en aarde voortslepen op zoek naar iets om de leegte mee op te
vullen.’
Het
is precies dat wat er in Hemelstrand
gebeurt: je stapt samen met de personages het donker in – als je durft. Dat
Lindqvist die verborgen wereld tot leven kan brengen, staat buiten kijf. Het is
alleen jammer dat hij weinig antwoorden geeft. Aan het einde van het boek heb
je alleen wat cryptische hints gekregen over waar het hele verhaal zich nu
eigenlijk heeft afgespeeld. Wie heeft de kruisen op de caravans gezet? Waar
hebben de personages 400 pagina’s lang rondgedoold? En wat is de rol van Peter Himmelstrand
(de liedschrijver aan wie het boek zijn titel dankt) in dit alles? Deze
experimentele horrorthriller wordt uiteindelijk te abstract en zelfs
filosofisch en laat daardoor te veel losse eindjes over, en dat is jammer in
een verder bijzonder sterk boek dat echt onder je huid kruipt. Of was dat net
de intentie van de auteur? Aan het tekort kent men het boek – incompleet maar
toch fantastisch interessant?
Amsterdam : A.W. Bruna, 2015, 416 pagina’s. Oorspr.
titel: Himmelstrand. ISBN 9789056725280
© 2024 | MappaLibri