15+ - De reeks klassiekers uit de wereldliteratuur van Davidsfonds, bewerkt door Ed Franck en geïllustreerd door Carll Cneut, beantwoordt met elk nieuw boek in de reeks helemaal aan de verwachtingen. Franck zette onder meer al Boccaccio, Poe en Shakespeare met veel zwier om in hedendaagse prozateksten waarmee hij een breed publiek wil bereiken. De boeken worden uitgegeven in het volwassenenfonds van de uitgeverij, maar de aanpak leent zich bijzonder goed om jonge lezers tot een kennismaking met deze klassieken te motiveren.
Het is een goed concept, de vormgeving van de gebonden uitgaven is klassiek esthetisch en in de vijf tot nu toe verschenen boeken is een mooie evolutie zichtbaar. Slagveld van gebroken harten, de bewerking van Geoffrey Chaucers Canterbury Tales, is bijzonder knap geworden. Franck zorgt voor context en hij licht zijn bewerking en de inhoudelijke, structurele en stilistische keuzes toe.
Chaucer laat in zijn Canterbury Tales (1387-1394) een groep van dertig mensen van zeer divers pluimage vanuit Londen vertrekken op een pelgrimage naar het graf van Thomas Becket, gewezen aartsbisschop van Canterbury. Bij wijze van tijdverdrijf op de lange tocht vertellen ze elkaar verhalen. Chaucer vat de verhalen in een raamvertelling en schildert aan de hand van zijn bonte verzameling reisgezellen de mens in al zijn zwakheden. De vergelijking met Boccaccio’s Decamerone (1349-1360), waarin tien mensen die vanwege de pest Florence ontvlucht zijn, elkaar verhalen vertellen, dringt zich op. Franck verklaart in zijn verhelderende nawoord: de schrijvers ‘leefden beiden in de overgangsperiode tussen middeleeuwen en renaissance en reageerden […] literair gezien op dezelfde wijze: ze probeerden een synthese te maken van de literaire conventies van hun voorgangers en een nieuw levensgevoel dat langzaam doorbrak. Ze stellen namelijk allebei belang in de concrete weergave van situaties en het tot leven brengen van individuen […]’. Maar de verschillen maken dat je ondanks dezelfde opzet — een paar verhalen zou je zelfs zo kunnen inwisselen — toch twee heel verschillend uitgewerkte boeken krijgt. In Verboden liefdes (2010), Francks bewerking van de Decamerone, heeft hij de bindteksten en de vertellers zelfs weggelaten omdat hij ze weinig interessant vond. Chaucer heeft daarentegen een variatie van persoonlijkheden bijeengebracht, een doorsnee van de veertiende-eeuwse maatschappij, die elk ook uitvoerig gekarakteriseerd worden. De vertellers vormen een wezenlijk onderdeel van de vertelling en dat heeft een niet geringe invloed gehad op Carll Cneuts illustratiewerk.
Als je de vijf boeken uit de reeks naast elkaar legt zie je een onmiskenbare evolutie bij de illustrator. In Hou van mij (2005) zijn de sporen van zijn prentenboekillustraties duidelijk zichtbaar: de karakteristieke figuren, voornamelijk in zijaanzicht, de ongunstige mombakkes, de (mensen)massa’s… Daarnaast maakte hij opvallend veel gebruik van collages en leek te zoeken naar andere uitdrukkingsvormen voor dit project. Vanaf het tweede boek is er een grotere harmonie in de illustraties en kiest hij voor elk boek een passende toon — Poe’s gruwelverhalen (2011) dompelt hij in zwart en blauw, en bijna dichtgeschilderde achtergronden. En de silhouettekening krijgt een belangrijke plaats. Verboden liefdes (Decamerone) krijgt zelfs uitsluitend silhouetten: bijzonder krachtige prenten, soms over een dubbele bladzijde, waarin hij met schaduwwerking en een lichte doortekening toch een zekere diepte aanbrengt. In Slagveld van gebroken harten maakt hij ook ruim gebruik van silhouetten, of toch niet echt: het zijn eerder schilderingen in rode verf, vaak paginagroot, waarbij de contouren weliswaar grotendeels voor de expressie zorgen. Maar je hebt ook een zekere doorkijk en krijgt bijvoorbeeld doorgaans ook een glimp van de gelaatsuitdrukking te zien, of van het snijvlak van een afgehakt hoofd, of van het gefoezel rond de bilpartij — Chaucer beoefende in zijn Tales immers een keur van genres: karakterschetsen, fabels, romances, burlesken... Carll Cneut toont zijn kwaliteit en veelzijdigheid als illustrator hier als nooit tevoren. Elk verhaal wordt ingeleid door het geschilderde portret van de verteller. Cneut heeft nooit gedetailleerde gelaatsexpressies nodig gehad om zijn figuren te karakteriseren. Hij toonde steeds een voorkeur voor profielen en een echt portret maakte hij tot nu toe zelden. Met nog altijd een voorkeur voor zijaanzichten, schildert hij nu in dit boek een hele reeks sterk uitgewerkte karaktervolle gezichten. De intense portretten, afgewisseld met de silhouetten die een breed scala van beweeglijke, ingetogen, kluchtige, geëxalteerde… taferelen brengen, geven een opmerkelijke dieptewerking aan dit boek. Slagveld van gebroken harten bevat voor mij van het mooiste dat Carll Cneut tot nu toe maakte. De vormgeving — ook van Cneut — is bovendien magnifiek, met vooral zwart-rode contrasten, die ook functioneel in de tekst doorgetrokken worden. Deze illustrator blijft permanent zoeken naar de beste uitdrukkingsvorm voor wat er verhaald wordt. In dat zoeken overtreft hij op gezette tijd zichzelf.
Ed Franck, Carll Cneut (ill.), Slagveld van gebroken harten, Davidsfonds Leuven, 2013, 176 p., ill. € 29,95. ISBN 9789063066390
Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2013
© 2024 | MappaLibri