Je zou haast denken dat er een revolutionair, Arabische-lenteachtig kantje aan deze novelle zit. Nochtans werd ze geschreven en gepubliceerd nog voordat de onrust in Egypte losbarstte. Mohamed Leftah werd geboren in Marokko, studeerde in Parijs, bracht de laatste jaren van zijn leven door in Caïro en stierf er in 2008. De arendsblik waarmee hij naar de Egyptische maatschappij kijkt en erin slaagt de vinger precies op enkele van haar wonden te leggen, heeft ongetwijfeld met die multiculturele achtergrond te maken.
Hoofdpersonage Captain Ni'mat, Egyptenaar en oud-militair, is het oude regime in persoon. Hij heeft gevochten in de oorlog van '67 en is ook na zijn pensioenleeftijd nog de belichaming van Egyptische waarden. Zijn vrouw en hijzelf zijn liberale moslims die een comfortabel leven leiden in een buitenwijk van Caïro. Het is hun jonge huisbediende Islam die in Captain Ni'mat onbekende gevoelens wakker maakt en met wie hij een totaal nieuwe wereld van passie, tederheid en liefde ontdekt.
Waar Mohamed Leftah enerzijds met poëtische, verfijnde taal de ontluikende homo-erotische ervaringen van Captain Ni'mat schetst, toont hij anderzijds en in een adem hoe de buitenwereld zich resoluut van Ni'mat afkeert – zijn liberaal-gezinde echtgenote en oudste vrienden niet uitgezonderd. De laatste strijd van Captain Ni'mat is in die zin een maatschappelijke aanklacht. In de eerste plaats natuurlijk tegen het culturele taboe rond homoseksualiteit, maar ook en daarmee samenhangend, tegen de cultus rond mannelijkheid, viriliteit, die geen enkele afwijking van de norm toestaat. Ni'mat, die als oud-militair een hoge status geniet als toonbeeld van mannelijkheid, neemt in zijn relatie met Islam de 'vrouwelijke' rol en moet dat bekopen met de uitstoting uit zijn omgeving. Tussen de regels door valt te lezen dat hij de militaire nederlaag van '67 als een litteken met zich meedraagt, als blaam op zijn viriliteit. 'Is het mogelijk dat de striemende nederlaag van 1967, door mij beleefd als een onaanvaardbaar falen, een niet te temperen wroeging, me met zo'n vreselijk schuldgevoel heeft opgezadeld dat het me, in stilte op mij inwerkend, langzaam maar onafwendbaar, en meer dan drie decennia na die traumatische gebeurtenis toe heeft gebracht te streven naar een soort vreemde afkoop, door in mijn lijf en mijn vlees – en dat niet alleen: ook in mijn hart en mijn ziel – dat falen, die vervrouwelijking van de gruwelijk overwonnen krijger op mijn knieën, plat op mijn buik te aanvaarden?' De maatschappelijke nadruk op viriliteit plaatst Leftah diametraal tegenover het recht op individualiteit. En is het niet juist dat, het recht om af te wijken van een opgelegde norm, wat op het Tahrirplein door duizenden jonge Egyptenaren werd opgeëist in 2011? Ni'mat, ontdaan van zijn eretitel Captain, maakt zo deel uit van het nieuwe en opkomende Egypte.
Mohamed Leftah, De laatste strijd van captain Ni'mat, Van Gennep Amsterdam, 2013, 126 p., € 14,95. ISBN 9789461642097. Vert. van: Le dernier combat de captain Ni'mat door Henne Van der Kooy. Distributie: Van Halewyck
Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2013
© 2024 | MappaLibri