Margje

Bij heel wat lezers van Knielen op een bed violen, de roman waarmee Jan Siebelink in 2005 een ongekend breed publiek bereikte, bleef de vraag leven hoe in het gezin van hoofdfiguur Hans Sievez , die in ban raakt van de ‘broeders’ die hem met hun rigide geloofsopvattingen wegdrijven van werk en familie, werd aangekeken tegen en omgegaan met de houding van de vader. Met Margje completeert Siebelink zijn sterk autobiografisch getint verhaal van de familie Sievez.

In de nieuwe roman wordt niet uitsluitend gefocust op de figuur van Margje, die, zoals al bleek uit Knielen op een bed violen, haar gezin door alle financiële en emotionele problemen moest zien te leiden eens haar man ‘geroepen’ was en voorrang verleende aan de verzuchtingen en kuiperijen van broeders als Mieras, Taverne en Ibel. Siebelink reikt de ontbrekende puzzelstukken van zijn familiegeschiedenis aan door even nadrukkelijk de relatie uit te tekenen tussen Margje en haar zonen Ruben en Thomas. Binnen het raamwerk van de roman speelt vooral oudste, Ruben (net als Siebelink geboren in 1938), de hoofdrol. Hij is vierenzeventig en is na de dood van zijn ouders terug op de kwekerij komen wonen waar hij als kind mooie, maar ook minder mooie momenten heeft meegemaakt. Thomas, ooit de rebel binnen de familie, verblijft na een dramatisch ongeval waarbij hij blind is geworden, in een verpleegtehuis in de directe omgeving. Hoe Ruben omgaat met de vragen die voor hem nooit een antwoord hebben gekregen als het gaat om zijn moeder, vormt het brandpunt van de roman. Hij blikt, mede naar aanleiding van een bezoek dat hij brengt aan de verlaten villa van zijn oom Anton, terug op wat ooit het leven van zijn moeder bepaald zou kunnen hebben, maar waarover het nooit tot een gesprek is kunnen komen. Cruciaal is een foto die hij terugvindt waarop oom Anton, ooit een succesvol ondernemer, staat afgebeeld toen hij in 1928 samen met Margje op het tenniscircuit van Roland Garos was. Of er ooit iets is geweest tussen Margje en Anton blijft een open vraag. Wat Ruben zich wel met zekerheid weet te herinneren, is de trots van zijn moeder die altijd heeft geweigerd geld aan te nemen van Anton, ook en zelfs als het in haar eigen gezin financieel volledig misliep.
 
Binnen de korte hoofdstukken die aan het slot van elk deel van Rubens zoektocht gewijd zijn aan de moederfiguur – een mooie structurele vondst van Siebelink – volgen we als lezer de levensloop van een vrouw die haar liefde voor Hans Sievez nooit heeft verloochend. Als er al sprake is geweest van enige twijfel, dan is het vooral op de momenten dat zij besefte hoe zij haar man verloor aan diens geloof. Van opstandigheid is geen sprake, alleen spijt, een gevoel van gemis wanneer zij op familiebijeenkomsten moet aanvaarden dat haar man er niet bij is, ‘het zou mooi geweest zijn mocht vader er ook bij zijn’.
 
Binnen het spanningsveld van autobiografie en fictie tekent Siebelink het portret van Ruben Sievez: hoe hij als kind op school werd genegeerd omdat hij uit een gezin kwam dat het financieel nauwelijks wist te redden; zijn loopbaan binnen de lerarenopleiding, waar hij zich laat meeslepen door een vriend – in schijn althans – die ‘niets voor de meisjes voelt’ en hem er weet toe over te halen de examens te vervalsen; zijn verliefdheid op Johanna, in wie zijn vader de dochter ziet die hij nooit mocht krijgen en de manier waarop Thomas haar wegdrijft van Ruben. Het zijn intens geladen momenten die het leven van Ruben hebben ingekleurd. Even intens geladen en geconcipieerd vanuit het verlangen te begrijpen hoe zijn broer Thomas de spanningen binnen het gezin heeft beleefd, zoekt Ruben toenadering tot hem, in wie hij in eerdere tijden altijd de concurrent heeft gezien als het erop aankwam de liefde van hun moeder te verkrijgen. Voor Thomas is er meer aan de hand geweest. In zijn schilderijen blijkt hij een uitweg te zoeken voor het gevoel dat hij de ongewenste zoon was in de ogen van zijn vader die naar een dochter verlangde. Hoe hij in zijn schilderijen zijn frustraties uitschreeuwde, die uiteindelijk zouden leiden naar het tragische ongeval dat hem blind heeft gemaakt, maakt dat Margje als roman zoveel meer is geworden dan een sequel op Knielen op een bed violen.
 
Amsterdam : De Bezige Bij 2015, 284 p. ISBN 9789023495161 

© 2024 | MappaLibri