Twintig jaar geleden gebruikte Martin Walser de figuur van Messmer voor een nietsontziende zelfanalyse in de vorm van anekdotes, dagboekaantekeningen en aforismen. Nu laat hij Messmer mijmeren op reis, op een lezingentournee door Duitsland en tijdens een gastprofessoraat in Californië. Dat laatste is aanleiding voor een campussatire met voorspelbare ingrediënten. De aantekeningen in het eerste deel zijn een beetje interessanter, maar halen lang niet het niveau van Messmers Gedanken. Enkele zijn scherp en origineel ("De wereld is een mogelijkheid om je te verwijderen"), andere snijden hout maar zijn vlak geformuleerd ("Wij hebben de opdracht om te leven en moeten doen alsof we daar graag aan gehoorzamen"). Het merendeel is déjà lu ("Een echtpaar dat nooit ruzie maakt is ongeloofwaardig"). Tobberig naar de wereld en vooral de eigen navel staren: "Ik kan me mijn vijanden niet veroorloven. Waarschijnlijk ben ik helemaal niet zo laf als ik soms denk" of: "Het grootste geluk is: als ik iemand opbel en hem niet kan bereiken". Leugen en macht in relaties zijn weerkerende thema's. Messmer houdt ervan zijn omgeving naar de mond te praten, vindt dat hypocriet en kan toch niet anders. Intussen zet hij de anderen graag achteraf in hun hemd. Opflakkeringen van levenslust verleiden tot gezwollen en potsierlijke formuleringen: "Zingend door de woestijn van mijn ziel, gebrandschat door alle faculteiten. Door mijn ribben blaast de noodlotswind melodieën van de duivel, die ik waardeer als mijn linkerbal, de rechter wordt door God bewoond". Pseudo-diepzinnig zijn een aantal tussen het proza gestrooide (gelukkig niet rijmende) gedichten. Naar het einde toe beklaagt Messmer zich over de incongruentie van taal en werkelijkheid en uit hij een bang vermoeden: "Ik wankel keer op keer, verbaasd dat ik niet val. Lig ik niet allang, terwijl ik denk dat ik nog sta?" Wat mij betreft, lijdt het geen twijfel: met dit ongeïnspireerde boek is Walser onderuitgegaan.
Martin Walser, Messmers reizen, De Geus Breda, 2005, 157 p., € 18,9. ISBN 9044505246. Vert. van: Messmers Reisen door Van Hengel, Ria
Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2005
© 2024 | MappaLibri