Guillaume van der Graft – het
literaire alias van predikant Willem Barnard – is al enkele jaren overleden,
maar deze bloemlezing probeert zijn literaire erfenis ook voor de komende
generaties te bewaren. Samensteller Ingmar Heytze is daarbij duidelijk
uitgegaan van zijn eigen literaire overtuiging. Uit het bijzonder omvangrijke
oeuvre van Van der Graft heeft hij een honderdtal nog steeds bijzonder leesbare
verzen geselecteerd.
Die actuele kijk heeft ervoor gezorgd dat de gedichten niet nader worden
gesitueerd (de volgorde is vaag chronologisch) en geduid, en dat er ook geen
sprake is van een grondige teksteditie. In plaats daarvan is een boek tot stand
gekomen dat een soort van gelijktijdigheid suggereert. Dat blijkt ook uit de
toon van de gedichten. Waar Van der Graft geruime tijd gebruikmaakte van
klassieke versschema’s en een typisch lyrisch, wat plechtstatig taalgebruik,
zijn van dat segment in zijn oeuvre nauwelijks enkele echo’s terug te vinden. Ook
de expliciet religieuze en Bijbelse gedichten zijn vrijwel alle buiten
beschouwing gelaten.
<br
/> Kortom, het beeld dat hier van de dichter Guillaume van der Graft wordt
opgehangen, is vrij eenzijdig en beantwoordt slechts gedeeltelijk aan de
literair-historische werkelijkheid. Het belang van Van der Graft op literair
vlak – als een soort van bemiddelaar tussen de traditionele en de experimentele
poëzie – en op religieus vlak – als de vertaler van de Statenbijbel naar een
modern publiek van gelovigen – krijgt hier alleszins onvoldoende aandacht. Daar
staat echter tegenover dat hier een uitermate toegankelijke en eigentijdse
versie van de dichter wordt gepresenteerd. Het valt inderdaad op hoe leesbaar
de meeste verzen zijn, hoe toegankelijk hun taalgebruik en hoe suggestief (om
niet te zeggen, charmant) de beeldspraak is. Van der Graft was inderdaad een
meester van de taal.
Heel wat gedichten zijn autobiografisch van inslag. Dat verhoogt meteen
de inleving van de lezer en de herkenbaarheid van de erin verbeelde ervaringen
en emoties. Het is bijvoorbeeld interessant om te zien hoe de toon van de
liefdesgedichten, onder meer waar het gaat om de beleving van de seksualiteit,
aanmerkelijk verschilt. De vroege gedichten zijn veel suggestiever maar minder
open dan het latere werk. Ook de problematiek van het vaderschap en het ouder
worden krijgt hier een grote diepgang. De latere gedichten – die in deze
bloemlezing ruim vertegenwoordigd zijn – laten diverse kanten van de ouderdom
zien. Aan de ene kant is er het afscheid van veel vrienden en bekenden, wat
resulteert in een aantal ontroerende portretten. Aan de andere kant is er,
ondanks de eigen aftakeling, een gevoel van loslaten, van overgave dat indruk
maakt. De titel van dit boek kan ook in die optiek gelezen worden.
Kortom, deze
bloemlezing biedt geen volledig beeld van de dichter (laat staan de mens) Van
der Graft. In vergelijking met de volumineuze verzamelingen die eerder, tijdens
het leven van de schrijver, het licht zagen, gaat het om een beperkte keuze.
Toch zijn enkele klassieke gedichten hier opgenomen, samen met minder verwacht
materiaal. Het geheel wekt alleszins belangstelling. In die zin is deze uitgave
niet enkel interessant maar ook ‘tijdig’, een daad van historische
rechtvaardigheid.
Amsterdam
: Atlas/Contact 2016, 155 p. ISBN 9789025447045
© 2023 | MappaLibri