Auguste Rodin

Uitgeverij Ijzer heeft het boek Auguste Rodin van Rainer Maria Rilke opnieuw uitgebracht;  eerder was het bij uitgeverij Sun verschenen. Hiermee komt dit unieke werk, dat eigenlijk altijd beschikbaar zou moeten zijn, opnieuw in de winkels te liggen. Het boek is uniek om twee redenen. Het is een monografie van een groot kunstenaar als Rodin, geschreven door een groot dichter. Rilke put uit al zijn poëtische zeggingskracht om trachten te vatten wat het werk van Rodin zo bijzonder maakt. Maar dit boek is veel meer dan een monografie.  
 
Het werk van Rodin maakte een grote indruk op Rilke, die met zijn gedichten iets gelijkaardigs wou bereiken als Rodin met zijn beelden en schetsen. Het boek is ook een document van een dichter die erg gefascineerd en geïnspireerd was door het werk van een andere kunstenaar en die probeert in woorden te gieten wat het juist is dat hem zo raakt.  
 
Het boek bestaat uit teksten van Rilke over Rodin aangevuld met de correspondentie tussen hen en brieven van Rilke aan kennissen zoals Lou-Andreas Salomé over Rodin, maar dit werk is in de eerste plaats een verzameling teksten waarin Rilke een visie probeert te ontwikkelen op het soort kunst dat hij nastreeft, onder invloed van het werk van Rodin.

Rilke maakte voor het eerst kennis met het werk van Rodin rond 1900 door de beeldhouwster Clara Westhoff, die aan de Académie Rodin studeerde en met wie Rilke later zou trouwen. Niet veel later trok Rilke zelf naar Parijs en in 1902 bood hij zich aan bij Rodin om zijn secretaris te worden. Jarenlang heeft Rilke nederig voor Rodin gewerkt, om de door hem zo bewonderde kunstenaar elke dag te kunnen observeren, tot hun relatie vertroebelde en Rilke gedwongen werd de residentie van Rodin te verlaten. Rodin was absoluut geen aangenaam gezelschap, maar een heel veeleisende en opvliegende persoon, en de inspiratie was zeker niet wederzijds.  
 
Rodin - vele jaren ouder dan de relatief jonge Rilke en reeds een gevestigde, alom gewaardeerde kunstenaar terwijl Rilke zijn beste werken nog moest schrijven - sprak heel neerbuigend over ‘die Duitser’ die bij hem in huis rondliep. Het contrast tussen de twee lijkt zeer groot. Rodin was een soort natuurkracht: dominant, zelfzeker, fysiek sterk en met een beruchte passie voor vrouwen. Rilke was schuw, nederig, ascetisch en fragiel. Ze waren ook nooit vrienden. Toch zag Rilke in Rodin een voorbeeld van een kunstenaar die beantwoordde aan zijn eigen visie op kunst. Meer nog, Rodin inspireerde Rilke om een ander soort gedichten te schrijven, die hij ‘ding-gedichten’ noemde, en onder Rodins invloed heeft Rilke een paar van zijn beste werken geschreven zoals de Neuen Gedichte of Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge.

Vooral uit dat laatste werk blijkt dat zijn tijd in Parijs zeker geen gemakkelijke tijd is geweest voor Rilke. Parijs was een echte schok voor de overgevoelige man en de inspiratie kwam steeds samen met weerzinwekkende en angstaanjagende stimuli die hem aan de rand van een inzinking brachten. Wat Rilke het meest bewonderde aan Rodin was zijn aandacht voor precisie en ambacht. Rodin slaagde erin om zijn ideeën perfect om te zetten in concrete materie en geen enkele plooi of barst was niet weldoordacht. Die omzetting van een idee naar iets concreets in een dagelijkse praktijk van toewijding en precisie is wat Rilke ook wou bereiken met zijn schrijverschap. Maar Rilke is er nooit in geslaagd om ook zo te werken als iemand die elke dag opnieuw zijn ambacht uitoefent: voor hem kwam de inspiratie slechts in vlagen en uitbarstingen, met periodes waarin hij op een korte tijd vele gedichten schreef.
 
Het bekendste gedicht van de Neuen Gedichte, ‘Archaïscher Torso Apollos’, eindigt met de veelgeciteerde zin: ‘Du mußt dein Leben ändern.’ Het werk van Rodin stimuleerde Rilke om effectief zijn leven te veranderen en nog meer dan voorheen voor zijn kunst te leven en zijn visie na te streven. Een boek als dit dient niet zozeer om van kaft tot kaft te lezen, maar om open te slaan en te genieten van de reflecties die op zo goed als elke pagina te vinden zijn. Zo schrijft Rilke dat schoonheid nooit bewust gemaakt kan worden. Men kan enkel een bepaalde levenswijze ontwikkelen waarbij men ontvankelijk is voor schoonheid. Men kan alleen een ‘liefde voor de schoonheid en een louter verlangen daarnaar’ cultiveren en dat verlangen spreekt uit elke pagina.
 
Utrecht : IJzer 2016, 212 p. : ill. Vert. van Auguste Rodin ISBN 9789086841448. Distributie: EPO 

© 2024 | MappaLibri