Ubangi heet de rivier die langs de grens van de Democratische Republiek Congo met de Centraal Afrikaanse Republiek en de Republiek Congo loopt. In de rivierbekkens van de Ubangi en de Uele (die strikt genomen deel uitmaakt van de Ubangi) wonen stammen die tot de Ubangitaalgroep gerekend worden. Een van oost naar west lopende strook Centraal-Afrika die zich duidelijk onderscheidt van de meer zuidelijk gelegen Bantu-regio.
Ubangi is echter niet enkel een uitgestrekte geografische en linguïstische eenheid, ook op vlak van kunst en cultuur zijn er overeenkomsten. Vandaar dat in Ubangi: Art and Cultures from the African Heartland een groot aantal stammen onder de noemer Ubangi samengebracht worden: Aka Pygmies; Monzombo, Ngabaka-ma'bo en Gbanziri; Gbaya, Manza en Ngbaka-minagende; Banda; Mbanza; Ngbandi; Zande en Nzakara; Bongo, Nyamusa, en Belanda; Furu en Ngombe.
Al deze stammen worden in het eerste hoofdstuk van samensteller Jan-Lodewijk Grootaers gesitueerd. Na een hoofdstuk over de Ubangi-taalgroep, worden twee hoofdstukken gewijd aan de Ubangi-beeldkunst die het zwaartepunt van het boek vormen. Herman Burssens, die als pionier sinds 1954 over Ubangi-sculpturen publiceert, beperkt zich tot het administratieve Ubangi-district van Noord-West Congo, terwijl Georges Meurant de landsgrenzen opentrekt om de bredere verspreiding van de beeldhouwwerken te duiden.
De sculpturen worden gekenmerkt door een beperkte productie en een abstracte stijl die uniek is voor Centraal-Afrika. De hanenkamlittekens op het voorhoofd van de beelden en de hartvormige gezichten van beelden en maskers zijn een paar voor de hand liggende kenmerken, maar de overeenkomsten gaan veel verder. In het tweede, kleinste deel staat de koloniale confrontatie centraal. Daarbij gaat niet enkel aandacht naar de expedities in het gebied, maar ook de Ubangi-kapsels aan het eind van de 19e eeuw, en het geloof en de riten van de Ngbaka.
Dit is de eerste studie die volledig gewijd is aan de kunst en cultuur van het Ubangi-gebied. Het boek verscheen naar aanleiding van een tentoonstelling vorig jaar in het Afrika Museum van het Nederlandse Berg-en-Dal.
Jan-Lodewijk Grootaers, Raymond Boyd: Ubangi : Art and Cultures from the African Heartland, Mercatorfonds, Brussel, 2007, 327 p. : ill. ISBN 9789061537403
© 2024 | MappaLibri