Noorderzon

De Canadese Amerikaan Patrick deWitt werd geboren op Vancouver Island, maar groeide op in en rond Los Angeles, waar hij tot zijn dertigste woonde. Hij deed uiteenlopende jobs, maar zijn werk als barman vormde uiteindelijk de inspiratie voor zijn debuutroman Ablutions(2009, Afwassingen). Centraal staat een barkeeper in Hollywood die zijn verslaafde, aan lager wal geraakte klanten observeert, maar zelf ook steeds meer afhankelijk wordt van alcohol.

DeWitt is een autodidactische auteur, wat vrij uitzonderlijk is in de hoogdagen van Creative Writing-opleidingen: ‘DeWitt kept his writing secret, partly because he thought people discussing their dreams in Los Angeles bars were a sad cliche, and only after he was published did he begin to meet people who shared his interest in books’. (The Guardian)

Hoewel deWitt doordrongen is van Los Angeles & The Valley, het landschap en zijn inwoners, leefde hij daar in een negatieve spiraal van drugs en alcohol: ‘Most of his old friends are in either Alcoholics or Narcotics Anonymous. Knowing he did not want to give up drinking altogether, deWitt found another route out of addiction and now drinks moderately’. (The Guardian)

Uiteindelijk werd Portland (Oregon) zijn nieuwe thuisbasis, waar hij zijn literaire carrière uitbouwde en samen met zijn (gescheiden) vrouw hun tienerzoon opvoedt. Literatuur en alcoholverslaving hebben een lange gedeelde geschiedenis in Amerika. Dat maakt het uitzonderlijk dat een ex-verslaafde schrijver als gematigde drinker (Portland is befaamd voor zijn cocktails) door het leven gaat. Meestal blijft het een eeuwige strijd tussen alcoholisme en geheelonthouding.

De internationale doorbraak kwam er met The Sisters Brothers (2011, De gebroeders Sisters), intussen verfilmd door Jacques Audiard met Joaquin Phoenix en Jake Gyllenhaal. Deze tweede roman werd genomineerd voor de 2011 shortlists van de Booker Prize, de Giller Prize, de Governor General's Award for English language fiction en de Rogers Writers' Trust Fiction Prize. Voor de laatste twee prijzen werd deWitt tot laureaat gekroond.

In het spoor van de Booker shortlist werden de eerste drie romans van deWitt in het Nederlands vertaald door het vertalersduo Saskia Van der Lingen en Caroline Meijer. Na Undermajordomo Minor (2015, Ondermajordomus Minor) nam Meijer French Exit (2018, Noorderzon) alleen voor haar rekening. Met deze laatste roman werd deWitt in 2018 een tweede keer genomineerd voor de shortlist van de Giller Prize.

Na zijn autobiografisch getint debuut, schept deWitt er genoegen in om bij elke nieuwe roman een bestaand genre binnenste buiten te keren. De vrijheid om met de conventies te spelen en de tradities te doorbreken fascineert hem. Na de western (De gebroeders Sisters) en de gothic novel/sprookje (Ondermajordomus Minor), waagt deWitt zich in Noorderzon aan de zedenroman (‘Een tragische zedenschets’).

Steeds opnieuw wil deWitt de lezer verrassen met berekende humor, absurditeit en levensangst. Geen introspectie, maar bevreemdende humoristische dramatiek. Hij blijft, zoals zijn alter ego in zijn debuut, observeren vanop afstand. Daarom zal hij nooit de gedachten van zijn personages beschrijven, maar ze typeren via hun handelingen en dialogen. Dat zorgt ook voor een soort afstandelijkheid ten overstaan van de lezer, die niet tot in het hoofd van de personages kan doordringen.

DeWitt gooit zich op de zeden en gebruiken van de superrijken. Hij volgt de 65-jarige scherpgebekte societydame Frances Price en haar 32-jarige onvolwassen zoon Malcolm. Samen betrekken ze een uitermate exclusief appartement in de Upper East Side. Frances heeft met de jaren aan schoonheid moeten inboeten en wordt achtervolgd door een notoir schandaal, maar heeft toch haar bijzondere status in de New Yorkse society kunnen behouden.

Frances dankt haar fortuin aan haar echtgenoot, een gewetenloze advocaat van de grote lobby-groepen, die aan een hartaanval is overleden. Sindsdien is zij compulsief met geld beginnen gooien. Als blijkt dat het geld op is, gooit ze alle vastgoed op de markt en verkast naar Parijs met Malcom en Kleine Frank (de kat), op de vlucht voor het schandaal.

Ze maken een ‘French Exit’ en verlaten het New Yorkse society leven zonder afscheid te nemen (de enige manier waarop deWitt zelf een feestje of sociale gelegenheid verlaat). De overtocht naar Parijs op een luxe cruiser zorgt voor de nodige slapstick en in de lichtstad betrekken ze een appartement dat gaandeweg volgepropt wordt met hilarische personages.

Achter die vrolijke façade, een ‘comedy of manners’, gaat ook een ‘tragedy’ schuil. Verborgen achter het vrolijke nihilisme etteren trauma’s en een fundamenteel gebrek aan liefde, die de acties van de hoofdpersonages in een ander, vrij somber daglicht plaatsen.

Patrick deWitt: Noorderzon, Nijgh & Van Ditmar Amsterdam, 2018, 223 p. ISBN 9789038805894. Vertaling van French Exit door Caroline Meijer. Distributie L&M Books

© 2024 | MappaLibri