De wonderlijke wereld van bomen

9+ - Mensen zien bomen over het algemeen eerder als objecten dan als levende wezens. Zoals vermeld wordt op de eerste pagina van De wonderlijke wereld van bomen: ‘we delen onze wereld met bomen en leven naast elkaar, maar al te vaak zien we ze over het hoofd.’ We beseffen vaak niet tot welke wonderlijke dingen deze ‘zwijgzame reuzen’ allemaal in staat zijn. Jen Green wil hierin verandering brengen en maakt van bomen wezens met individuele karakters.
 
In vijf goed uitgewerkte hoofdstukken – ‘Wat is een boom?’, ‘Bloemen, vruchten en zaden’, ‘Bevriende bomen’, ‘Boomgebieden’ en ‘Bomen en wij’ – legt Green uit dat bomen niet alleen menselijke eigenschappen bezitten, maar ook in staat zijn tot buitengewone acties. Bomen communiceren met elkaar, ondersteunen elkaar, en net als bij een mensenlichaam werken alle onderdelen van een boom met elkaar samen om de boom in leven te houden; ‘van de diepste wortels in de aarde tot het kleinste blaadje aan de hoogste tak’”.  
 
De wonderlijke wereld van bomen onthult dat wetenschappers pas kort geleden ontdekt hebben dat de bomen in een bos samenwerken. Als een boom beschadigd is en dreigt te sterven, krijgt hij eten van zijn buren om hem in leven te houden, en een moederboom houdt jonge boompjes in leven door ze te voorzien van sap en voedingsstoffen tot ze groot genoeg zijn om zelf licht op te vangen. Net als mensen blijken bomen bovendien ook zintuigen te hebben. Als een boom dorst krijgt, begint zijn stam te trillen; wortels kunnen het geluid van stromend water horen en ernaartoe groeien; en diersoorten worden uit elkaar gehouden op basis van de smaak van hun speeksel.
 
Ook indrukwekkend is het vermogen van bomen om gevaar op te merken en zich te verdedigen tegen vijanden. De acacia kan zichzelf bijvoorbeeld beschermen tegen zijn natuurlijke vijand, de giraf, door bitter smakende stoffen aan te maken, en hij produceert ook een geurstof die naburige bomen waarschuwt voor het dier. Green verduidelijkt dat bomen niet alleen zorg dragen voor elkaar, maar ook voor de ontelbare diersoorten die met hen verbonden zijn. Een mooie, kleurrijke prent toont dat er van de hoogste takken tot de diepste wortels dieren en planten vlak bij elkaar leven, net als mensen in een flatgebouw.
 
De auteur pakt de lezer in met herkenbare beelden en beschrijvingen, die hier en daar aantonen dat bomen en mensen niet zo veel verschillen van elkaar. Zo vertelt ze in een verhelderende passage dat bomen geen spaghetti of broodjes met pindakaas eten, maar wel zelf voedsel kunnen maken via fotosynthese. De bast van een boom lijkt dan weer sterk op de huid van de mens; jonge bomen hebben een gladde bast, terwijl de bast van oudere bomen er veeleer gerimpeld uitziet.
 
De handgetekende en collage-illustraties van Claire McElfatrick staan in perfecte wisselwerking met Jen Greens teksten. Fotorealistische afbeeldingen van bomen en dieren worden gecombineerd met eenvoudige tekeningen en er is steeds veel variatie in de uitwerking op het blad. Er is geen vaste aanpak om de informatie en beelden aan te brengen; de informatieve teksten worden steeds op een andere manier tussen en over de kleurrijke beelden verspreid. Af en toe moet het boek gedraaid worden om de volledige afbeelding te kunnen bekijken. Dit alles geeft het boek een dynamisch en aantrekkelijk uitzicht.
 
De wonderlijke wereld van bomen is een ode aan de veelzijdigheid en kracht van bomen. Met als kanttekening dat de impact van de mens op de natuur ervoor zorgt dat steeds meer bossen verdwijnen en bomen ziek worden. In het laatste hoofdstuk, ‘Bomen en wij’, wordt uitgelegd hoe bomen ons op wel honderd verschillende manieren helpen. Ze voorzien ons van voedsel en hout, en door zuurstof te produceren, zorgen ze voor verse en gezonde lucht die onze planeet leefbaar houdt. Helaas brengen mensen overal ter wereld schade toe aan bomen: bossen worden omgehakt en uitlaatgassen vervuilen de lucht. Ook dit aspect wordt duidelijk belicht, wat het boek een moraliserende dimensie geeft. Als afsluiter geeft Green nog mee hoe we de natuur kunnen helpen door nieuwe bomen te planten.
 
Jen Green, Claire McElfatrick: De wonderlijke wereld van bomen, Fontaine, Amsterdam 2019, 80 p. : ill. ISBN 9789059569485. Vertaling van The magic and mystery of trees door Nathan Brinkman. Distributie Pelckmans Uitgevers

© 2024 | MappaLibri