In Ze hebben mijn vader vermoord ging Édouard Louis oog in oog staan met zijn vader. Het werd een
meedogenloos boek, niet alleen voor de vader in kwestie, die het allemaal heeft
laten gebeuren, maar zeker ook voor het politieke klimaat waarin dit alles
plaatsvond. In Strijd en metamorfose
van een vrouw is Louis’ moeder aan de beurt, en ook nu is de
ellende groot en is er in het hoofd van de schrijver voor meededogen weinig
plaats.
Want zoals hij het ziet zit elk
leven vol mogelijkheden, en heeft zijn moeder die mogelijkheden, net als zijn
vader, voornamelijk verkwanseld. Ze raakt zwanger op de middelbare school, moet
daardoor haar schoolcarrière vroegtijdig afbreken, krijgt een tweede kind bij
dezelfde man. Die man raakt aan de drank en heeft meer interesse in andere
vrouwen dan in zijn kinderen. Op haar twintigste begint ze een nieuwe relatie
waar drie kinderen uit voortkomen. Louis is daarvan de oudste. Het verhaal van
de vader kennen we uit Ze hebben mijn vader
vermoord: opnieuw veel drank en weinig zelfrespect,
laat staan verantwoordelijkheidszin. Het is een straatje zonder eind.
Strijd en metamorfose van een vrouw is veel minder een politiek pamflet dan Ze
hebben mijn vader vermoord. Édouard Louis gaat nog
veel medogenlozer om met zijn herinneringen, die hij genadeloos disecteert. Hij
schaamt zich voor haar, en zij ook voor hem. Allebei zijn ze het slachtoffer
van de patriarchale maatschappij, waar mannen ‘echte mannen’ moeten zijn en
vrouwen vooral dienen om de afwas, de boodschappen en het schoonmaakwerk te
doen. Daar zijn uiteraard zowel de moeder, alsook Louis zelf, als ontluikende
homoseksueel en intellectueel, slachtoffers van.
Toch is Strijd en metamorfose van een vrouw, zoals de titel al doet vermoeden, ook een verhaal van hoop en van de
mogelijkheid om het lot in eigen handen te nemen. Uiteindelijk is het dat wat
Louis’ moeder ook doet, wanneer ze uiteindelijk haar man verlaat en op zoek
gaat naar een betere toekomst, of tenminste toch een toekomst tout court. ‘Vreemd,’ schrijft
Louis daarover:
‘wij waren allebei ons leven begonnen als
verliezers van de Geschiedenis, zij als vrouw, en ik als afstotelijk
buitenbeentje. Maar net als bij een wiskundige vergelijking, een perfect
symmetrische omkering van zaken, werden de verliezers van de wereld waar we toe
behoorden de winnaars, en de winnaars werden de verliezers.’
Met dit boek heeft Édouard Louis
een hoofdstuk toegevoegd aan zijn ontstellende oeuvre, een portret van deze
tijd, van kansarmoede en klassenstrijd, terug van nooit weggeweest. Glashelder
is hij, zowel in wat hij wil vertellen als in hoe hij dat doet. Echt vrolijk
word je er niet van, maar hoop doet leven, en uiteindelijk is het dat wat Louis
en ook zijn moeder er toch op vooruit heeft kunnen helpen.
Édouard Louis: Strijd en
metamorfose van een vrouw, De Bezige Bij, Amsterdam 2021, 105 p. : ill. ISBN
9789403198507. Vertaling van Combats et métamporhoses d'une femme door Jan
Pieter Van der Sterre en Reintje Ghoos. Distributie Standaard Uitgeverij
© 2024 | MappaLibri