Ook Maarten
Goethals heeft de ingrijpende invloed van corona op ons leven ondervonden. Die
ervaring resulteerde in een cyclus van 15 gedichten, Het nieuwe koninkrijk.
De gedichten zijn krachtig geïllustreerd door Robin Hendrix met
houtskooltekeningen die de sfeer van de bundel uitmuntend weten te vatten.
Vanaf de
eerste bladzijde verschijnt de wereld als een lege, haast onmenselijke ruimte.
De mens is niet langer de drijvende kracht van het universum, want zijn
aanwezigheid wordt gehinderd door de pandemie. Sterker nog, het lijkt alsof de
mens overbodig en zelfs schadelijk is voor de aarde, waardoor deze thema’s
naadloos aansluiten bij de klimaatproblematiek en de discussies over het
antropoceen. Goethals beschrijft persoonlijk maar tegelijk ook in algemene
termen de impact van corona op ons bestaan. Er is allereerst de eenzaamheid,
het verlies van contacten en aanrakingen en een ander besef van wat ‘nabijheid’
moet impliceren. De mens wordt een schim, als het ware opgesloten in zichzelf.
Datzelfde geldt ook letterlijk voor de manier waarop de lockdown de samenleving
ontregelde tot in de kleinste details.
Die persoonlijke problematiek is
niet alleen bijzonder ingrijpend, in de ogen van de dichter is ze onlosmakelijk
verbonden met een crisis van de politiek en het aloude ideaal van democratisch
samenleven. Corona heeft de ingeburgerde (en deels versleten) structuren
overhoop gehaald en als het ware een nieuwe staatsvorm geïntroduceerd. Dat
‘koninkrijk’ wordt hier opgeroepen in laconieke, maar daarom niet minder
sprekende beelden en indrukken. Individuen worden geraakt door de onmacht van
de traditionele machtsstructuren, en repressie en verboden blijken machteloos
tegen de vrijheidsdrang van de mens. Toch is ook dat individu onderworpen aan
de tirannie van de corona, wat onder meer leidt tot een paar hilarische verzen
over het hamsteren van toiletpapier.
In zijn poging om althans
poëtisch de coronaperiode in bedwang te houden kiest Goethals voor een grote
variatie aan stijlregisters. Soms is zijn vers bewust anoniem en administratief
van toon, iets wat dan scherp contrasteert met sprekende beelden en beklijvende
details. Op andere momenten is de zegging ronduit grotesk, op het vulgaire en
het karikaturale af. Hier en daar kiest de dichter dan weer voor een intieme,
bijzonder broze sfeer. Op die manier laat deze bundel de vele gedaanten en
gezichten zien van een ingrijpende pandemie. Het nieuwe koninkrijk is
een aangrijpend tijdsdocument, maar het is tegelijk ook een diepgaande analyse
van onze tijd en onze maatschappelijke crisis.
Maarten Goethals: Het nieuwe
koninkrijk. Corona-cyclus, Fluxenberg, Brussel 2021, 31 p. : ill. ISBN 9789464070170
© 2024 | MappaLibri