Non-fictie
Mineke Schipper: Trouw nooit een vrouw met grote voeten
door Chris Bulcaen
'De rug van een moeder zondigt als hij
zit', 'Een kip moet niet kraaien', 'Vrouwen en koteletten, hoe meer je ze
slaat, des te beter ze worden' en 'Een vagina is als een varkenssnuit'. Fraai
is het niet als je de 'wereldwijsheid over vrouwen', zoals ze in dit boek
verzameld werd, overloopt. Over de jaren heen verzamelde de Leidse professor
interculturele literatuurwetenschap Mineke Schipper meer dan 15.000
spreekwoorden over de vrouw, uit verschillende landen en talen.
Het volumineuze boek
kwam oorspronkelijk uit in 2004. Voor deze afgeslankte versie werden de
omvangrijke thesauri, noten en referenties weggelaten. De structuur van het
boek bleef behouden: na een inleiding over de betekenis en vorm van
spreekwoorden, worden vergelijkbare spreekwoorden gegroepeerd in vier
thematische hoofdstukken: het vrouwelijk lichaam, levensfasen, lusten en
lasten, macht. Doorheen de talen en culturen vond Schipper vele vergelijkbare
vrouwonvriendelijke constanten terug, zodat dit boek leest als zovele ‘variaties
op een 'traditioneel' genderrefrein’. Positief gestemde spreekwoorden over
vrouwen, het spel van woord en wederwoord, betekenisverschuivingen in het
concrete taalgebruik, en het verschil tussen letterlijke en figuurlijke
betekenis; dat kan volgens Schipper allemaal niet verhinderen dat spreekwoorden
over vrouwen de mannelijke superioriteit bevestigen, en dat vele spreekwoorden
dienen om uitdagingen aan die dominantie te pareren.
Schipper besluit dat de man wel
heel veel angst heeft voor de vrouw... Ze vindt dat haar verzameling zowel een
grappige spiegel van de menselijke samenleving toont (omdat de beelden vaak
verrassend overkomen) als een verontrustende. Terwijl ze dus smakelijk lacht om
de spreekwoorden, hekelt ze de negatieve ondertoon. Ze doet dat voortdurend en
in vrij losse en persoonlijke vorm, wat al vlug begint te storen in wat toch
een wetenschappelijk onderbouwd overzichtswerk is.
In de epiloog drukt Schipper de hoop uit dat haar
verzameling een stimulans kan geven aan een creatieve omkering van de
traditionele wereldwijsheid over vrouwen -- zoals ze dat al eens meemaakte in
zuidelijk Afrika, waar vrouwen de spreekwoorden uit haar verzameling
systematisch veranderden in vrouwvriendelijke richting.
Mineke Schipper: Trouw nooit een
vrouw met grote voeten, Prometheus, Amsterdam 2012, 350 p. ISBN 9789035138674.
Distributie L&M Books
Oorspronkelijk verschenen in De Leeswolf 2012
deze pagina printen of opslaan