Poëzie

BOEKEN NR. 4, APRIL 2023

Anne Louise van den Dool: Wij zijn uitgeweken

door Dirk De Geest

Anne Louise van den Dool is, ondanks haar jonge leeftijd, al de auteur van twee romans, maar nu debuteert zij als dichter. Het is in ieder geval een debuut dat kan tellen. Van den Dool kan immers bogen op een groot vakmanschap als verteller, en de meeste gedichten zijn gebaseerd op verhaaltjes en anekdotes. Die epische zwier wordt echter gecombineerd met schitterende details en beelden waardoor de tekst duidelijk aan diepgang en spanning wint. De ruimtelijke dimensie van poëzie wordt evenzeer aangewend, want Van den Dool weet de witregels en de regelafbrekingen efficiënt te gebruiken, net zoals ze ook met de vele herhalingen in haar verwoording extra effect bereikt. Deze gedichten vragen dan ook om een geduldige lectuur.    

Die werkwijze hangt ook samen met het centrale thema in deze bundel. Van den Dool wil laten zien hoe wij als mensen doorlopend bepaald worden door de orde van anderen, door de maatschappij, door de mensen in onze omgeving. Onze identiteiten zijn als het ware een ‘mal’ die ons wordt aangereikt of opgedrongen en die wij na verloop van tijd ook als ‘natuurlijk’ gaan beschouwen. Die verwachtingen worden hier indringend geanalyseerd, via het dichterlijke ik, dat terugkijkt op het soms moeizame proces van opgroeien en volwassen worden. Telkens gaat die terugblik gepaard met het besef achteraf dat zelfs de meest onschuldige scènes in feite gepaard gaan met een ‘moeten’ (een woord dat niet toevallig opduikt in de titel van elke reeks), een vorm van verplichting of gepast zijn die de handelingen in kwestie mee heeft bepaald. Hoe moet een klein kind wandelen met zijn ouders: tussen hen in, achter of voor hen? Waarom willen moeders nodeloos zorgzaam zijn en zijn vaders tegenover hun dochter vrij afstandelijk en onaantastbaar? Het zijn ogenschijnlijk onopvallende zaken, maar onder de genadeloze blik van de dichter worden ze geanalyseerd als verhoudingen tussen mensen.
 
Die haast zijdelingse kijk is in bijna ieder gedicht uit deze bundel aanwezig. Samen met de dichter wordt ook de lezer gedwongen om anders te gaan kijken, om zijn of haar naïviteit of vooroordeel in vraag te stellen. Op individueel vlak blijken gender en persoonlijke keuzes in de ogen van anderen soms problematisch, en gaandeweg zijn wij soms zelf ook geneigd om onze eigen handelwijze argwanend te benaderen. Op sociaal vlak is dat samenspel van angsten, verwachtingen, dromen en ontgoochelingen nog veel sterker merkbaar. Toch houdt het lyrische ik zich in die turbulente omgeving staande, net door de milde ironie; er is weliswaar de kritische afstand tegenover wat fout ging en fout gaat maar tegelijk is er veel ruimte voor empathie en begrip. De broosheid van mensen is ook de bron van hun innerlijke kracht. De mooie gedichten over de complexe liefde en de zoektocht naar een harmonieuze toekomst (hoezeer die ook een droombeeld lijkt te zijn) zullen veel lezers troost bieden. En toch, ook de weerhaakjes in deze gedichten blijven lang hangen. Wij blijven immers uitgewekenen in ons eigen bestaan, en die vreemdheid is ons zelfs het meest eigen. Dit is wat poëzie vermag, tenminste als ze zo goed is als dit debuut.  
 
Anne Louise van den Dool: Wij zijn uitgeweken, Querido, Amsterdam 2022, 69 p. ISBN 9789021467849. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan