Vertaald proza
BOEKEN NR. 3, MAART 2024
Han Kang: Ik zeg geen vaarwel
door Jo Vanderwegen
Na ongeveer zes jaar wachten verscheen eindelijk nieuw
werk van Han Kang, Ik zeg geen vaarwel.
De Zuid-Koreaanse brak in 2016 internationaal door toen haar boek De vegetariër (Nijgh & Van Ditmar 2017)
in zijn Engelse vertaling
de Man Booker International Prize won. Pas daarna verschenen vertalingen van
ander werk van haar in het Engels, Frans en Nederlands – opmerkelijk, want Han
Kang had in 1995 al haar debuut gemaakt.
Ik zeg geen vaarwel lijkt
op het eerste gezicht sterk autobiografisch van opzet, met de depressieve
schrijfster Gyeong-ha als protagoniste. Nadat die een boek schreef over de
gruweldaden van de dictatuur in Zuid-Korea (een duidelijke verwijzing naar Han
Kangs schitterende Mensenwerk), kampt ze met terugkerende nachtmerries
en hallucinaties; ze lijdt daarenboven onder felle migraineaanvallen. De
plannen om een deeltijdse schrijverscarrière met de zorg voor haar gezin te
combineren, heeft ze opgegeven, want we ontmoeten haar wanneer ze alleen woont
en kampt met een ernstige depressie. Haar droom om zich in de toekomst exclusief
op schrijven toe te leggen, lijkt zo definitief voorbij. Het verhaal komt pas
echt op gang wanneer ze uit het niets een telefoontje krijgt van haar vriendin
Inseon, die in het ziekenhuis ligt. Die bevriende kunstenares raakte ernstig
gewond toen ze in haar atelier een artistiek project wilde uitvoeren, waartoe
Gyeong-ha haar had geïnspireerd. Omdat ze niemand anders meer heeft, vraagt
Inseon aan Gyeong-ha of ze dringend naar haar woonst op het eiland Jeju kan
gaan om haar beide kaketoes te verzorgen en te behoeden van de hongerdood.
Die tocht blijkt geen
eenvoudige onderneming, want er breekt een sneeuwstorm uit, die in volle
hevigheid over Jeju woedt. Het openbaar vervoer ligt zo goed als stil en
Gyeong-ha moet haar weg te voet in de duisternis zoeken. Tijdens die odyssee
naar Inseons atelier komt Gyeong-ha ten val, raakt gedesoriënteerd, maar arriveert
gelukkig heelhuids op haar bestemming. In de woonst van haar vriendin valt ze
echter ten prooi aan hallucinaties en koortsdromen – Han Kang creëert als geen
ander een parallelwereld waarin herinneringen, overleveringen, waanbeelden en
het collectief bewustzijn als een maalstroom het rationeel denken overneemt.
Het verhaal van de
twee koppige vrouwen, die tegen de maatschappij ingaan om hun levensdoelen
mogelijk te maken, vormt het kader om het te hebben over de vele trauma’s van
de loodzware Zuid-Koreaanse geschiedenis die over generaties heen blijven
doorwerken. De verschrikkelijke gebeurtenissen tijdens de burgeroorlog in de
jaren vijftig, de staatsterreur, de moordpartijen van het leger en dergelijke
meer ontwrichtten de samenleving. Han Kang laat doorschemeren dat Zuid-Korea
zijn gewelddadige verleden nog altijd niet verwerkt heeft, getuige daarvan de
geringe belangstelling en moeite die men doet om de slachtoffers om het
oorlogsgeweld en de daaropvolgende staatsterreur bespreekbaar te maken of de
slachtoffers te identificeren. De oplettende lezer ziet dat Han Kang tegen
geweld een zorgzame vorm van humanisme plaatst: de pijnlijke strijd van Inseon
tegen haar verwondingen, de levensgevaarlijke tocht om de kaketoes te redden en
de grote moeite die gedaan moet worden om slachtoffers te identificeren: niets
mag op geen enkel moment als te veel werk aanvoelen om de kostbaarheid van het
leven te koesteren en te beschermen.
Qua thematiek sluit Ik zeg
geen vaarwel goed aan bij het jaren geleden verschenen Mensenwerk.
Ik zeg geen vaarwel is een boek dat
bijzonder lang in het hoofd blijft nawerken, niet alleen door de beschrijving
van de ijzingwekkende gebeurtenissen, maar ook door het meesterlijk verweven
van de Koreaanse geschiedenis met het lot van de twee vrouwen en de desolate,
geïsoleerde sfeer in het atelier tijdens de sneeuwstorm. Van de lezer wordt wel
wat inspanning gevraagd, want de Zuid-Koreaanse politieke situatie in de 20ste
eeuw heeft hier nooit op grote belangstelling kunnen rekenen. Vanzelfsprekend
is Han Kangs werk universeel genoeg om een grote impact, over alle
cultuurverschillen heen, te hebben – een kenmerk van grote literatuur. Een knap
en belangrijk boek, dat doet nadenken over de waarde het leven en vlot vertaald
werd door Mattho Mandersloot, rechtstreeks uit het Koreaans.
Han Kang: Ik zeg geen vaarwel,
Nijgh en van Ditmar, Amsterdam 2023, 304 p. ISBN 9789038812083. Vertaling van Jagbyeolhaji
anhneunda door Mattho Mandersloot. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan