Vertaald proza
BOEKEN NR. 6, JUNI 2024
Alessandro Baricco: Abel. Een metafysische western
door Inge Lanslots
In januari 2022 maakte Alessandro Baricco bekend dat bij
hem chronische myelomonocytische leukemie was vastgesteld en dat hij zich
omwille van de behandeling uit het publieke leven zou terugtrekken. Na die
bekendmaking volgde een golf aan steunbetuigingen, die zich herhaalde toen hij
in augustus 2023 opnieuw behandeld moest worden. Dat had de succesauteur niet
verwacht, wellicht wel van zijn vele fans, maar niet van wie zijn werk sinds
zijn debuut had uitgespuwd – in Italië volstaat het dat een publicatie een
bestseller wordt opdat de lezer zijn neus ophaalt voor de auteur en diens werk.
Tijdens zijn aangekondigde isolement voelde Baricco de nood om teksten die zich
niet meteen met elkaar verhielden te hernemen en die dan verder uit te breiden.
Dat volstond aanvankelijk voor hem tot zijn gezin hem aanspoorde om al die
tekstdelen in een roman te gieten. Hiervoor wilde Baricco werken binnen zijn
lievelingsgenre, de western, in het bijzonder de spaghettiwestern. Dat literaire
project dat startte in 2019, resulteerde in Abel, de roman die in Italië
acht jaar na De
jonge bruid, het laatste deel van zijn tetralogie, verscheen.
Niet verrassend heeft
Baricco’s meest recente roman de ondertitel Een metafysische western. Abel
zou immers de spaghettiwestern kunnen zijn die je je inbeeldt wanneer je
tijdens het bekijken van de film op de pauzeknop drukt om zo de gedachten van
de personages te lezen of de minimalistische dialogen aan te vullen. In Abel
leer je niet alleen de gelijknamige ik-verteller kennen. Abel groeit op als
oudste van een gezin van vier. De vaderfiguur sterft wanneer Abel negentien is,
de moeder laat haar kinderen in de steek en vertrekt met de noorderzon, met
vier paarden. Ze keert terug in Abels leven wanneer zijn zus Lilith hem en de
twee andere broers vraagt hun moeder te bevrijden voor haar ophanging. Een
absurd plan waarvan de uitvoering gedetailleerd beschreven wordt en dat
tegelijkertijd de persoonlijkheid van drie broers en zus typeert. In dat
absurde plan is Abel van onschatbare waarde. Hij is immers die pistolero die
bekend werd door zijn dubbelschot waarin de revolver in zijn linkerhand rechts
een doelwit raakt en de revolver in de andere hand een doelwit aan zijn
linkerkant een doelwit neerlegt. Voor Abel is zo’n schot niet alleen een risico
of een vibratie, maar een bestaansreden die hij fileert in de verschillende
hoofdstukken die de roman uitmaken.
De ik-verteller draagt niet voor
niets de naam Abel, wat adem of de vergankelijke betekent. Vandaar het label
‘metafysische’ bij Baricco’s western. Abel, de sheriff van een imaginair stadje
in een al even ingebeeld Wilde Westen, is geen doorsnee idiote revolverheld. Abel
staat stil bij zijn leven, bij de problematische dynamiek binnen het gezin
waarin hij opgroeide, de turbulente relatie met zijn geliefde Hallelujah Wood, de
verknipte relatie tussen colons en native Americans en, breder, de zin en vergankelijkheid
van het leven – Abels familienaam, Crow, lijkt de voorbode van de dood te zijn.
Over het leven vertrouwt Abels grootvader, de man met gouden sporen, zijn
kleinzoon het volgende toe.
‘Het leven stroomt van generatie op generatie, in de domste
handelingen en in de grote bochten van de geschiedenis, het stroomt overal en
in alle richtingen. We hebben er weinig invloed op, het doet alles alleen.
Mochten jullie het ooit tegenkomen, weest dan niet bang. Help het een handje en
geniet van het schouwspel.’
Die overwegingen lijken citaten uit de geschiedenis van de
filosofie, wat Baricco ook ruiterlijk toegeeft in zijn dankwoord. Bovenstaand
citaat zit heel mooi verweven in de vertelling, net zoals die van een
leermeester en een native magiër (‘bruja’), maar laten andere filosofische beschouwingen
het ritme uit Baricco’s vertelling halen. Dat ritme zit hem in Abel in
de knappe dialogen, maar ook in het opknippen van de verhaallijnen. Laat dat
een van Baricco’s handelskenmerken zijn. Combineer dat dan nog met knipogen
naar genres, romantradities, specifieke werken zoals Herman Melvilles Moby
Dick… Kortom, Abel leest eigenlijk als een persoonlijke stijloefening die
lezers verder zal verdelen in lovers en haters.
Alessandro Baricco: Abel. Een metafysische western, De Bezige
Bij, Amsterdam 2024, 189 p. ISBN 9789403131474. Vertaling van Abel door
Manon Smits. Distributie Standaard Uitgeverij
deze pagina printen of opslaan