Poëzie

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

Robin Veen: De zwaluwen zijn dit jaar niet gekomen

door Erick Kila

Je kunt veel opmerken over de gedichten van Robin Veen, maar het wezen van zijn bundel De zwaluwen zijn dit jaar niet gekomen ligt besloten in de vorm van zijn poëzie. Alle gedichten in deze zeker niet beknopte selectie zijn sonnetten. Maar dan zo gecomponeerd dat je de vormvastheid eigenlijk niet in de gaten hebt. Die knappe combinatie van een ongeremde innerlijke stem met een beheerste cadans maakt deze poëzie bijzonder.  

‘Een oude man spoelt aan’ is de titel van de laatste afdeling. Het zijn ook de laatste woorden van het laatste gedicht, ‘Eiland’. De ironie die, de hele bundel door, de zachtaardige beschrijving van de teloorgang van het bestaan omgeeft, laat de dichter ook in dit beeld niet in de steek. Schrikbarend oud in jaren kunnen we Veen (Den Haag, 1953) niet noemen, maar er zijn wel medische omstandigheden die de dichter in toenemende mate beperken en beknellen. En dan in zo’n mate dat deze bundel helaas een poëtisch slotakkoord is. Het wegvallen van fysieke mogelijkheden en het toenemende besef van eindigheid worden zakelijk-ironisch beleefd in de sonnetten. De dichter is daarbij vaak op weg. Hij reist echter zonder zich te verplaatsen.
 
‘Thuis ben ik altijd onderweg. Op reis
in woorden liggen namen op mijn tong
van steden als Berlijn, New York, Hongkong.’
 
Met een opmerkelijke taalsouplesse weet Veen zijn fysieke beperkingen te sublimeren in een heel eigen manier van onbelemmerd reizen: ‘Je weet perfect de weg in het heelal / maar keer op keer verdwaal je tussen bed / en buitendeur.’ De dichter kent natuurlijk de onbegrensde mogelijkheden van het woord. Het is vaak zo dat Veen balanceert tussen de onmogelijkheden van de naakte werkelijkheid en de mogelijkheden die de ongeschonden geest in petto heeft. Onder zijn poëzie van herinnering sluimert altijd het berustende besef van de realiteit. Dat maakt de sonnetten op een subtiele manier pregnant.
 
‘[…]
Het doel is niet meer waar ik komen zal.
Nee, het is hier en hier is overal.
Heel langzaam zoom ik uit van reisgezellen
[…]’  
 
Berusting is bij Veen gelukkig niet hetzelfde als uitgedoofd zijn. Hij pakt af en toe goed uit. Zo is er ‘Gebed in het souterrain’ waarin de Almacht in ongesuikerde taal wordt aangesproken.
 
‘[…]
Ik bid en buiten bonkt muziek voorbij:  
Jo, motherfucker, jo. Heb medelij.
Verlos me van het lusteloze bed
 
en open nu de wand waarin de nacht
roteert, waarachter de verrukking wacht.
Vergeef me het verlangen naar een slet.
 
Amen’
 
Veen is tegenwoordig nog wel in staat tot creativiteit op het beeldende vlak. Hij gebruikt er de fotografie voor. De cover van de bundel laat een fotomontage van zijn hand zien. Een veelzeggend beeld: een verwrongen gestalte kijkt zoekend uit over een surreëel landschap. De titel van de bundel schiet je dan te binnen. Dat ‘de zwaluwen dit jaar niet zijn gekomen’ verdrijft de belofte niet uit de vrije denkwereld van deze dichter.
 
De goed verzorgde reeks ‘Open’, waarin deze bundel verscheen, bestaat al een tijdje. Een reeks die aandacht verdient.
 
Robin Veen: De zwaluwen zijn dit jaar niet gekomen, U2pi, Den Haag 2024, 92 p. ISBN 9789493364615 

deze pagina printen of opslaan