Nederlands proza

BOEKEN NR. 5, MEI 2025

Saskia De Coster: Pink Lady

door Jooris van Hulle

Met Pink Lady levert Saskia De Coster een opmerkelijke bijdrage aan de mooie Terloops-reeks van uitgeverij Van Oorschot. Elk deeltje ervan is geconcipieerd rond ‘een wandeling’. De Coster zoekt het redelijk ver van huis: samen met haar geliefde Teddy reist ze naar Esch-sur-Sûre in de Luxemburgse Ardennen. Daar hebben ze een ontmoeting geregeld met Raf, een serieverkrachter en -moordenaar die na zijn arrestatie tot leenslang werd veroordeeld en nu de langstzittende gedetineerde van België is. Al 51 jaar zit hij opgesloten in de Nieuwewandeling, de gevangenis van Gent.  

Heel specifiek is de schrijfster geïntrigeerd door de vraag waarom de man twintig jaar geleden daar in Esch-sur-Sûre op zijn jaarlijks toegestane daguitstap even aan de aandacht van zijn bewaker ontsnapte, op wandel ging in de bossen en na een paar uur terugkeerde. De Coster noteert:
 
‘Wat bezielde hem om terug te keren? Hoe ging het eraan toe in zijn hoofd? Wie is Raf?’
 
Het relaas van de wandeling die onder de codenaam ‘Pink Lady’ in haar notaboek en bij de justitionele instanties staat genoteerd, krijgt vorm vanuit een dubbele benadering. Er is vooreerst de nadrukkelijke aanwezigheid van de schrijfster zelf, die terugdenkt aan haar grootouders, en vooral dan aan haar grootmoeder die wandelen maar niks vond:  
 
‘ze liep van hot naar her, van het kastje naar de muur, van de varkensstallen naar het veld, van de kelder naar de zolder. Om altijd terug te keren naar de keukentafel.’
 
Heel doordacht reikt De Coster op die manier op de openingsbladzijden al het motief aan van de terugkeer. Al even doordacht is de slotscène van de tekst, waarin teruggegrepen wordt naar de blijvende invloed die de grootmoeders op het leven van Saskia en Teddy uitoefenen, maar dan beladen met de idee van angst die er altijd is geweest en nog steeds is: ‘wij hebben de prijs voor jullie bestaan al betaald, maar de angst is blijven rondwaren, dat konden we niet verhelpen.’ Wat daar tegenover kan worden geplaatst is de kracht van de liefde, ‘we vertellen elkaar dat vrouwen samen moeten zwerven als nomaden om ongrijpbaar te zijn. We gaan door wouden trekken en onzichtbaar worden.’
 
Gaandeweg de lectuur van Pink Lady (de appel als motief voor het vrouwelijke) wordt het steeds duidelijker voor de lezer dat het relaas niet zozeer over Raf gaat, maar wel over het ik van de schrijfster zelf. Schrijvend over het gevaar dat vrouwen nu eenmaal lopen in de nabijheid van een serieverkrachter, weet De Coster: ‘Ik schrijf het neer en bezweer het.’ Dat gevaar, de angst voor onbekende mannen, die hun al van in hun prille kindertijd en jeugd werd aangepraat, neemt in Pink Lady de concrete gestalte aan van seriemoordenaar Raf. Wat van hem de ‘vampier van Muizen’ heeft gemaakt (onder die naam werd hij beroemd en berucht bij de hele gemeenschap die zijn proces op de voet volgde), wordt door hem zelf geduid als een vorm van ultieme bezitsdrang:
 
‘dat is niet te geloven, niet na te bootsen, dat soort genot. Dat is het, dat, de almacht die ik dan heb. Daar kan niets aan tippen. Niets.’
 
En waarom hij dan toch weer teruggekeerd is twintig jaar geleden: ‘Ik koos vanaf hier voor de cirkel. Wachten op de steen had me niets opgeleverd. Toen wist ik: dit was het. Voor altijd gedaan. […],Ik houd mezelf in het gareel. Ik ga niet vooruit maar in cirkels.’
 
In zijn beknoptheid van aanpak en uitwerking biedt de wandeling van Saskia De Coster in Pink Lady, mede door het feit dat veel wordt verzwegen tussen de regels door, veel stof tot nadenken.
 
Saskia de Coster: Pink Lady, Van Oorschot, Amsterdam 2025, 63 p. ISBN 9789028251366. Distributie New Book Collective

deze pagina printen of opslaan