Vertaald proza
BOEKEN NR. 2, SEPTEMBER 2015
Helle Helle: Als je wilt
door Henk van Viegen
‘Je kunt mijn hoofdband lenen, als je wilt’
De Deense Helle Helle heeft zich meer dan voldoende
bewezen. Als je wilt is in haar land
genomineerd voor verschillende prijzen, en in Nederland is het al haar negende
vertaling. Scandinavië doet het altijd wel aardig hier. Specifiek voor Helle is
haar nadruk op het belang van het alledaagse. Aan gepsychologiseer doet ze
niet, en uit de niet volledig weergegeven gebeurtenissen moet je maar afleiden
wat er precies aan de hand is. Ze geeft in de vele dialogen niet alles weg,
subtiliteiten en ongezegdheden dient de lezer er zelf uit te halen. Soms doet
een van de personages een uitspraak of heeft een speciale gedachte die de lezer
wat werk verschaft. Haar taal fonkelt noch spettert, is eerder kroniekerig en
gewoon. Ook op andere fronten, bij voorbeeld op het punt van de structuur,
probeert Helle niet de lezer te overbluffen. In Als je wilt wil ze gewoon zo snel mogelijk naar het levensverhaal
van de vrouwelijke hoofdpersoon, want in nagenoeg al haar werk is het
belangrijkste personage een vrouw. Ze laat haar niet erg geloofwaardig al
joggend verdwalen en de nacht doorbrengen middenin een bos met een haar
onbekende man, de ik van het boek. Heel origineel is het gegeven niet, ook
zullen velen zich zo’n soort situatie wel eens voorgesteld hebben. Het praat
vaak wel makkelijk met mensen van wie je verwacht dat je ze daarna niet meer
zal zien. Op een bepaald moment is de vrouw (ze stelt zich niet voor, maar
wordt door de man één keer aangeroepen als ‘Vejmand’) kennelijk aan het
vertellen geslagen. Dat houdt ze een pagina of zeventig vol, slechts nu en dan
praten de man Roar en zij over hun situatie of over haar geschiedenis. Het slot
is uiterst laconiek, maar enige loutering en vrolijkheid valt er zeker te
vinden, dat kan ook haast niet anders na dit letterlijke, maar natuurlijk ook
symbolische bosavontuur.
Het
zijn dus háar trucjes, en niet de beproefde literaire principes, waarmee ze je
wonderlijk genoeg toch het verhaal in trekt. Er zit een geheimzinnige vaart in
dat gewoontjes voortvertellen, en het een beetje rafelig houden van de
personages. Je weet dat je niet alles zal krijgen, maar wilt het eigenlijk wel.
De man en de vrouw versterken elkaar, zonder dat Helle in clichés vervalt. Het
lukt de vrouw de man iets van zichzelf te laten zien, en de schrijfster om de
lezer een interessant portret van de enigszins onzekere, maar wel moedige vrouw
te geven. Dit maakt het boek sterker dan bij voorbeeld De veerboot (2007) dat op dit punt naar mijn idee te weinig bood.
De nieuwe uitgever, Querido (de
meeste van Helles vorige boeken kwamen uit bij Contact) heeft gekozen voor een
totaal andere sfeer op het omslag. Van kleurrijk en met meestal (een deel van)
een personage naar een plaatje van een hertje in en tegen een ‘mysterieus’
belicht bos. Je moet er van houden. Maar goed, de cover van het origineel heeft
alleen een takje, ook niet alles. Ook over de titel is vast nagedacht, lekker
vaag, misschien wel literair.
Amsterdam
: Querido, 2015, 159 p. Oorspr. titel: Hvis det er. ISBN 9789021457581
deze pagina printen of opslaan