Alberto Manguel, de wereldberoemde schrijver van onder andere Dagboek van een lezer en Een geschiedenis van het lezen, brengt naar aanleiding van de tachtigste verjaardag van Cees Nooteboom een saluut aan deze Nederlandse auteur, met wie hij blijkens de foto op de achterflap erg dik is. Alles voor het eerst: geen verjaardagsbrief voor Cees Nooteboom (wat een lullige ondertitel trouwens, want het is wel degelijk een verjaardagsbrief) is echter eerder dan een eerbetoon een poging om Nooteboom te consacreren. Op een manier die eerst lachwekkend is, maar na een poosje erg gaat irriteren vergelijkt Manguel Nooteboom bijvoorbeeld voortdurende met de belangrijkste schrijvers en vooral denkers uit de West-Europese geschiedenis: Berkeley, Spinoza, Diderot, Montaigne. Daarmee toont hij natuurlijk in de eerste plaats zijn eigen belezenheid, maar het is tegelijk een manier om Nooteboom te positioneren als filosofisch schrijver van internationaal belang en zo een bijna niet verhulde sollicitatie voor de Nobelprijs voor Nooteboom. Daarmee is dit boekje veeleer een literair-strategisch geschrift dan een interessante visie op het werk van een van de belangrijkste — daar twijfelt niemand meer aan — Europese schrijvers van zijn generatie.
Eigenlijk stelt Manguels boekje diep teleur. Zijn tekst is badinerend, gaat nooit diep in op het werk dat hij bespreekt en is op het hysterische af enthousiast over zoveel eruditie en schoonheid in het werk van zijn vriend. Natuurlijk helpt het niet dat hier een kameraad aan het woord is, en laat ook het genre van de verjaardagswens niet veel anders toe dan lof, maar het maakt van dit boekje een voor de lezer eigenlijk overbodig ding. Vast is het goed bedoeld en zeker is het geslaagd als hartelijke uiting van respect en vriendschap, maar de vraag is of de wereld daarmee lastiggevallen moet worden. Dit vodje van nog geen vijftig bladzijden vol persoonlijke opmerkingen en bedenkingen bij Nootebooms titels beklijft dan ook op geen enkele manier. Meteen nadat je het gelezen hebt, ben je het alweer vergeten, zo onbeduidend is het. Nee, een groot schrijver eer je niet op deze manier, die verdient beter. En ook de lezer die wil weten waarom Nooteboom een belangrijk auteur is, mag een diepgravender oordeel verwachten dat gebaseerd is op argumenten, niet op namedropping en persoonlijke smaak. Maar misschien is dit wel een uitstekende manier om ervoor te zorgen dat Nooteboom alsnog de Nobelprijs in de wacht sleept. De eerbiedwaardige Zweedse academie laat zich wel vaker adviseren door wat mensen met naam vinden. In die zin is het slim (van Nooteboom? van zijn uitgeverij?) om Manguel voor dat karretje te spannen. Als Alles voor het eerst daartoe zou kunnen bijdragen, dan is het onschadelijk en zelfs nuttig. Is het echt bedoeld voor een publiek van gewone lezers dan is het gewoon mislukt.
Alberto Manguel, Alles voor het eerst, De Bezige Bij Amsterdam, 2013, 55 p., € 18,5. ISBN 9789023478515. Vert. door Auke Leistra. Distributie: WPG Uitgevers
Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2013
deze pagina printen of opslaan