Vertaald proza

Sait Faik Abasiyanik, Murat Isik (naw.): Verhalen uit Istanbul

door Sytske Sötemann

Eind jaren tachtig nam ik tijdens een eerste verblijf in Istanbul de veerboot naar de Prinseneilanden. Op Burgazada wilde ik het huis bezoeken van de beroemdste Turkse schrijver van korte verhalen, Sait Faik (1906-1954), van wie ik net een en ander had gelezen. Zijn als museum geafficheerde huis bleek bij aankomst echter een tamelijk vervallen houten villa. De luiken waren gesloten, de deuren dicht. Maar gelukkig deed de bejaarde conciërge die in het souterrain woont, open. Als ik wilde mocht ik boven wel even de kamers bekijken. Ondanks de dikke stoflaag op het aftandse meubilair en de met parafernalia gevulde vitrines, heerste er nog de sfeer van de laatste bewoner. In 2013 is het museum overigens in gerenoveerde staat heropend.
De verhalen van Faik zijn echter nooit onder het stof verdwenen. Zij worden tot op de dag van vandaag veel gelezen en dienen nog altijd als voorbeeld bij uitstek voor schrijvers van korte verhalen, een prominent genre in de Turkse literatuur. De nu in het Nederlands verschenen bundel Verhalen uit Istanbul is een mooie en goed vertaalde keuze uit de ongeveer honderdtachtig verhalen die Faik in zijn korte leven heeft geschreven. Zij vormen een caleidoscoop van herkenbare situaties en gebeurtenissen uit het dagelijks leven van de gewone, vaak arme man en vrouw in de straten van Istanbul, in de koffiehuizen, aan de havenkant en op de eilanden. Meestal schetst de schrijver in enkele bladzijden op impressionistische, ook wel absurdistische wijze — ietwat slordig, maar kleurig — de wederwaardigheden van die mensen en hun onderlinge verhoudingen. Dit alles op een licht ironische, maar warme en menselijke toon. De nu volgende alinea uit het verhaal 'Rouwklacht' illustreert dat: 'De paar vissers met wie ik bevriend was hebben allemaal de geest gegeven en de jongeren hebben nog heel wat te leren voordat ze aan hen kunnen tippen. Uit jaloezie, honger, schaarste aan vissen en onhandigheid hebben die het voortdurend met elkaar aan de stok, het schuim der aarde, daar lijken ze voorlopig nog het meest op. Maar vissers zijn niet zomaar mensen. Uiteindelijk zijn zij net als olijven: een beetje zout erop en de bitterheid gaat er vanaf.'
Een citaat dat de schrijver Sait Faik treffend typeert. Ondanks zijn gegoede afkomst had hij ervoor gekozen om juist over de gewone man in de straat te schrijven. Niet per se over zijn meestal erbarmelijke omstandigheden en de oorzaken daarvan, maar vooral over zijn voor iedereen — ongeacht rang en stand — herkenbare menselijke situaties en trekjes. Hij keek daar niet op neer, integendeel: hij keek met een blik die meer zag dan de buitenkant en die bovendien zichzelf niet buitensloot. Dankzij de erfenis van zijn vader kon hij zijn verdere leven besteden aan wandelen, om zich heen kijken en schrijven. Zonder dat zou hij naar eigen zeggen gek geworden zijn. In het eveneens in de bundel opgenomen verhaal 'Vier plusjes' komt hij, nadat hij zich heeft afgevraagd of 'je het roken niet kunt laten', tot de volgende conclusie: 'Verhalen schrijven kan ik verdorie niet laten.' Wellicht kan de Nederlandstalige lezer het de Turkstalige lezer straks nazeggen: 'gelukkig maar'.

Sait Faik Abasiyanik, Murat Isik (naw.), Verhalen uit Istanbul, Podium Amsterdam, 2014, 252 p., € 19,5. ISBN 9789057596575. Vert. door Hanneke Van der Heijden. Distributie: Elkedag Boeken

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2014

deze pagina printen of opslaan