Nederlands proza

Tosca Niterink: De vergeetclub

door Marjan Bex

Met De vergeetclub heeft Tosca Niterink een positief boek geschreven over ouder worden. De actrice (bekend van haar samenwerking met Arjan Ederveen als het duo Theo en Thea) geeft in het boek de dialogen weer tussen haar dementerende moeder en dier leeftijdsgenoten. Afdeling De Tulp van het bejaardenhuis biedt hen bescherming en verzorging, ‘kleinschalig wonen achter een cijferslot’. Niterink observeert de komische situaties en absurde gesprekken tussen de bewoners met zin voor detail; ze beschrijft de dames Kistenmaker, Map en Piek met liefde en veel mededogen, ook op dagen dat ze moeilijk doen of weer eens vragen naar de bekende weg. Terugkerende zorgen van moeder Niterink zijn bijvoorbeeld de vraag wanneer ze naar huis mag. Maar er is ook vreugde in het huis, bijvoorbeeld wanneer de mensen zingen of wanneer ze aan tafel gaan. Grappig is ook de scene waarin mevrouw Glims haar bril kwijt is en een ander vaststelt dat ze die wellicht op haar neus heeft staan. Er wordt verder gespeurd en in de zoektocht wordt ook een handtas van een van hen leeggemaakt: twee tandenborstels, een suikertang en de afstandsbediening van de televisie zijn het resultaat.
Doordat De vergeetclub bijna louter uit dialogen bestaat, leest het erg vlot. Het onderwerp dementie wordt op een lichtvoetige manier benaderd; vooral de humor van de situatie waarin ieder in zijn eigen wereld zit en poogt contact te maken en te onderhouden met de ander wordt benadrukt. Dat kan ook alleen maar omdat Niterink (net als de vele verpleegkundigen en vrijwilligers die zorg dragen voor de bejaarden) de kunst verstaat mee te gaan in de emoties en verhalen van haar moeder en haar vrienden en vriendinnen. Ze beschrijft, in tegenstelling tot het mooie maar psychologisch zwaardere Hersenschimmen van J. Bernlef, van buitenaf. Dat kan ook alleen maar wanneer je de dementie van je geliefde familielid hebt kunnen aanvaarden, zoals Niterink kon. Uit dat vermogen zich te willen verplaatsen in die dementie spreekt veel liefde van de dochter voor haar moeder. Tegelijk kan je De vergeetclub lezen als een (nieuwe) broodnodige roep voor aandacht voor de afbraak van de zorginstellingen in Nederland en een pleidooi voor kleinschaligheid in de sector.
Ten slotte kan het boekje een hulp zijn voor zij die nog maar pas geconfronteerd worden met dementie; het laat je zien dat dementie (na de eerste, zware fase) niet altijd meer met depressieve gevoelens gepaard hoeft te gaan. Wellicht geeft het familieleden van dementerenden moed in de confrontatie met de aftakeling van hun familielid.
De vergeetclub is een boek met een boodschap, maar wel lichtvoetig van toon. Een aanrader.
De verhalen verschenen eerder als columns in NRC Handelsblad.


Tosca Niterink, De vergeetclub, Podium Amsterdam, 2014, 157 p., € 16,5. ISBN 9789057596667. Distributie: Elkedag Boeken

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri