Tentoonstelling
R. Paul McMillan: Imagine Istanbul
door Kris van Zeghbroeck
Europalia Arts Festival 2015 : Turkey
Turkije is het nieuwe thema van het tweejaarlijkse cultuurfestival
Europalia. De twee Brusselse hoofd- tentoonstellingen Anatolia en Imagine Istanbul
lopen nog tot 17 resp. 24 januari 2016 in BOZAR (Brussel). Naast een reeks
kleinere tentoonstellingen heeft Europalia Turkije ook aandacht voor
literatuur, muziek, podium- kunsten en film. In de lente van dit jaar liep in BOZAR ook de
tentoonstelling Het rijk van de sultan :
de Ottomaanse wereld in de kunst van de renaissance die als een aanvulling op
de Europalia tentoonstellingen gezien kan worden.
Imagine Istanbul
Istanbul door het oog van de camera staat centraal in Imagine Istanbul. Deze metropool op de
grens van Europa en Azië, op de grens van Oost en West, langs beide zijden van de
Bosporus, spreekt sowieso tot de verbeelding. De stad fungeert als een
katalysator voor de culturele processen die hier doorheen de eeuwen samenkwamen
en de betekenis, het belang en het aangezicht van de stad voortdurend
veranderden. De fotografische ontdekking van Istanbul start met de geboorte van
het medium in de 19de eeuw. Istanbul als de ideale setting voor de Europese
honger naar oriëntalisme, maar ook de eerste fotografiestudio’s van de
gebroeders Abdullah, die in opdracht van de Sultans een archief aanlegden van
Istanbul.
De bekendste Turkse fotograaf is ongetwijfeld Ara Güler (1926).
Zijn iconische zwartwitfoto’s tonen vooral het Istanbul van de jaren vijftig en
zestig (slechts een paar foto’s uit de catalogus komen uit de jaren tachtig),
die recht uit een familiealbum lijken te komen. Güler (bijgenaamd 'het Oog van Istanbul')portretteerde als het
dagelijkse leven in Istanbul en er was altijd wel iemand die iemand herkende,
wat een stroom van verhalen op gang bracht rond de foto’s. Güler, die door zijn
collega’s geëerd werd als de ‘Master of Leica’, behoorde tot het groepje
naoorlogse fotografen, onder wie ook Henri Cartier-Bresson, die de fotografie
een nieuwe impuls gaven. Beide waren bevriend en Bressons foto’s van Istanbul
krijgen in de expo een plaats naast die van Güler. In de catalogus is van die
foto’s echter weinig terug te vinden. Güler had ook een grote invloed op de
Turkse schrijver Orhan Pamuk, die op zijn beurt een corpus van verhalen rond de
stad in beweging bracht. Uiteindelijk staat het werk van beide kunstenaars niet
voor het herkenbare Istanbul, maar het Istanbul van de verbeelding, dat de
harten sneller doet kloppen.
Herkenbaarder voor het Istanbul van vandaag -- zij het dat het die
werkelijkheid overstijgt -- is het werk van de Turkse fotograaf Ahmet Polat
(1977), die in zijn documentaire fotografie het menselijke aspect van de
grootstad laat primeren. Dat in tegenstelling tot zijn jongere landgenoot Ali
Taptik (1983), die een abstractere benadering heeft van fotografie. Zijn
Istanbul is een thematische stad die vaak met een close-up of een verborgen
tafereel ontsloten wordt.
De Engelstalige catalogus van curator R. Paul McMillan, kreeg de
vorm van vier sober gemodelleerde softcovers in een ruwkartonnen hoes. Eén
boek, Imagine Istanbul, reflecteert
het geheel van de tentoonstelling in al zijn diversiteit, terwijl de drie
andere, Ara Güler, Ahmet Polat en Ali Taptik, telkens gewijd zijn aan één
Turkse fotograaf.
R. Paul McMillan: Imagine
Istanbul (1 doos met vier boeken), Lannoo Tielt, 2015.
ISBN 9789401430067
deze pagina printen of opslaan