Vertaald proza

Ahmet Altan: De secretaris

door Jos Van Damme

Deze panoramische roman is gebouwd rond Hikmet Bey, de secretaris van de Ottomaanse sultan rond de eeuwwende. Hij is de zoon van de lijfarts van de sultan, heeft rechten gestudeerd in Parijs, waar hij ook kennis heeft gemaakt met een libertijnse spitse levensstijl, die hem zodanig getekend heeft dat hij nog moeilijk kan aarden in Istanbul, de Zetel der Gelukzaligheid, zoals de stad toen genoemd werd. Hij heeft de fantastisch mooie Mehpare Hanim gehuwd, die voor hem een jaar getrouwd geweest is met Sjeik Efendi, hoofd van het soeficonvent. Mehpare Hanim is een wufte, manzieke schoonheid, die hem tot wanhoop zal voeren. Hikmet, verscheurd tussen zijn westerse dromen en de corrupte realiteit van een machtswellustige sultan, zal zich bij een groepje opstandelingen aansluiten. Deze maken gebruik van de oorlog tegen de Bulgaren om een nieuwe grondwet af te dwingen, die komaf zal maken met het despotisme. Maar de ontrouw van zijn vrouw zal hem tot zelfmoord leiden. Dit is de slagader van het boek, die zich echter wijd vertakt en zich rond heel wat personages en gebeurtenissen van de Turkse geschiedenis slingert. De majestueuze, zijn leven lang tegen zijn lusten vechtende Sjeik Efendi is een indrukwekkende mentor van veel van Altans personages, de dappere officier Ragip Bey verpersoonlijkt in zijn lot de door de tragiek van de geschiedenis meegesleepte eerlijke strijder. Erg origineel is de opbouw van het boek: de centrale verteller Osman, opererend vanuit een gezichtspunt tientallen jaren later, spreekt met elk van de figuren, die dan al dood zijn en hem in de geest hun standpunten meedelen. Die techniek laat de auteur toe beschouwingen post factum in te lassen om zich daarna naadloos weer in de gebeurtenissen te verplaatsen. Het boek kent heel wat spannende passages, wekt een stuk Turkse geschiedenis tot leven in prachtige volzinnen die het hele exotisme van het Oosten op een imposante manier tot leven wekken. Een samenvatting doet dit boek eigenlijk onrecht aan. Misschien had de vertaalster toch een bladzijde moeten toevoegen met een lijstje van de personages en de Turkse titulatuur.

Ahmet Altan, De secretaris, Bakker Amsterdam, 2001, 316 p., € 725. ISBN 9035122658. Vert. van: Kiliç yarasi gibi door Van der Heijden, Hanneke

deze pagina printen of opslaan