Nederlands proza

Lars Bernaerts (red.), Carl De Strycker (red.), Bart Vervaeck (red.): Breuken en bruggen

door Erik de Smedt

Dat de neerlandistiek evenzeer in beweging is als de literatuur die haar onderzoeksonderwerp vormt, bleek enkele jaren geleden uit het congres en de publicatie Achter de verhalen, een staalkaart van waar hedendaagse neerlandici zich mee bezighouden. Het derde congres (2010) speelde in op de opvallende verruiming van onderzoeksobject en -methode: de tekst wordt zelden nog alleen op zich benaderd, maar als deel van de (bijvoorbeeld ideologische of institutionele) context. Methodes worden ontleend aan andere disciplines zoals de sociologie of de cultural studies. Het centrale thema in deze bundel studies en onderzoeksverslagen is dat van de gespannen verhouding tussen continuïteit en discontinuïteit. In de literatuurgeschiedenis wordt vaak de klemtoon gelegd op de breuk, de afrekening met het voorgaande. Toch blijken er talloze bruggen tussen de zogenaamde breukvlakken te liggen. Generaties bijvoorbeeld zijn geen geïsoleerde en homogene entiteiten, maar omvatten verschillende ‘families’ en blijken, op lange termijn bestudeerd, ook allianties met elkaar aan te gaan. Het thema breuken en bruggen wordt ook onderzocht in de Vlaamse romanvernieuwing van de jaren 1920, de experimentele literatuur van J.F. Vogelaar in zijn internationale context, en in enkele historische romans. Met de (kritische receptie van) de beweging van Tachtig als casus wordt literaire vernieuwing bestudeerd in termen van ‘gebieden’, ‘verbieden’ en ‘toestaan’, wat opnieuw voor nuancering zorgt. Überhaupt valt in de tweede afdeling van het boek op hoe de aandacht verschuift van het werk naar de perceptie ervan in de literaire kritiek. Bij de studie van deze laatste wordt bijvoorbeeld systematisch de argumentatie in recensies onderzocht, meer bepaald de evaluatieve uitspraken. In de derde en laatste afdeling, die ook voor niet-vakspecialisten boeiende bijdragen verzamelt, wordt ingegaan op intermedialiteit en interdiscursiviteit. Met een verruimde close reading van (schijnbare) politieke non-fictie van Ian Buruma wordt aangetoond dat er diverse raakvlakken zijn met het literaire. De poëzie van Kees Ouwens blijkt vruchtbaar te kunnen worden benaderd met de sferenfilosofie van Peter Sloterdijk. Een intrigerende vraagstelling is die of het katholiek geïnspireerde Vlaamse massatoneel in het interbellum, dat verwantschap vertoont met het Sovjet-Russische avant-gardisme, als avant-garde of arrière-garde moet worden geklasseerd. Een ruim opgezette bijdrage zoomt in op de problematische intermedialiteit van literatuur en muziek, meer specifiek op de literaire middelen die in muziek worden gehanteerd. De verschuiving in de internationale receptiestudie van teksthermeneutiek naar de functie van het gerecipieerde werk in de doelcultuur wordt overtuigend geïllustreerd met de receptie van de prerafaëlitische kunstenaar en dichter Dante Gabriel Rossetti in de kring rond Adriaan Roland Holst.
De zestien bijdragen die in dit boek zijn bijeengebracht, worden voorafgegaan door een uitgebreide inleiding die de grote lijnen duidelijk naar voren haalt. Sommige onderzoeksonderwerpen zijn behoorlijk specialistisch, uit de meeste blijkt een groeiende aandacht voor theoretische onderbouwing en aansluiting bij een ruimere context dan die van de Nederlandse literatuur alleen. Deze verzamelbundel biedt talrijke impulsen voor wie in de Nederlandse literatuurstudie als onderzoeker werkzaam is en een mooi overzicht voor wie aan de zijlijn op de hoogte wil blijven van de ontwikkelingen erin.

Lars Bernaerts (red.), Carl De Strycker (red.), Bart Vervaeck (red.), Breuken en bruggen, Academia Press Gent, 2011, 292 p., € 25. ISBN 9789038217314

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2011

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri