Nederlands proza

Gerrit Buesink (sam.): Vaarwel o klas

door Erik de Smedt

De school laat in ieders leven sporen na. Ze vormt de eerste bewuste kennismaking met de maatschappij, met gezag en macht, en is het decor voor de rijping van kind tot bijna volwassene. Sommigen krijgen er niet genoeg van en gaan een leven lang voor de klas staan, opnieuw een bron van gemengde ervaringen. Samensteller Gerrit Buesink heeft in deze bloemlezing een 60-tal gedichten en prozafragmenten over diverse aspecten van het schoolleven bijeengebracht, haast uitsluitend uit de Nederlandse literatuur van de twintigste eeuw. Ze bevat werk van grote namen als F. Bordewijk, S. Vestdijk, M. Gijsen, I. Gerhardt en W.F. Hermans, maar ook van haast vergeten schrijvers met een bescheiden uitstraling. Leraren worden dankbaar of sarcastisch geportretteerd, krachtmetingen en conflicten uit diverse standpunten belicht, schoolmeesters maken de balans op van hun gesloof, mijmerend worden klasfoto's bekeken en worden afstompende en gedreven lessen opgeroepen.
Literair bevat de bloemlezing kaf en koren: niet elk prozafragment haalt het niveau van Bordewijks Bint of Marsmans Zelfportret van J.F., niet elk gedicht de gebaldheid van Gerhardts Sonnetten van een leraar (waaruit hier niet eens de sterkste zijn opgenomen). Bij de poëzie valt op dat er juist in het minder pretentieuze genre aardige verzen over de school zijn geschreven: het anekdotische realisme van C. Buddingh' en Tom van Deel, de fijne inleving van Ed Leeflang, het 'light verse' van Driek van Wissen of Kees Stip. Een tendens in het recentere proza is de verweving van de school met de maatschappelijke realiteit. In dat opzicht is het jammer dat er zo weinig auteurs van de jongere generatie zijn opgenomen. Ook de Vlaamse literatuur is in deze bloemlezing maar pover vertegenwoordigd: een fragment uit Kartonnen dozen van Tom Lanoye zou hier eigenlijk niet mogen ontbreken. De vele aspecten uit het schoolleven die aan bod komen, en de verscheidenheid van invalshoeken en stijlen maken deze bloemlezing ondanks de wat onbeholpen selectie toch nog de moeite waard.

Gerrit Buesink (sam.), Vaarwel o klas, Mozaïek Zoetermeer, 2000, 110 p., € 450. ISBN 9023990226

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2000

deze pagina printen of opslaan