Nederlands proza

Hans Van Straten: Weer wankelt de boekenkast

door Erik de Smedt

Publicist Hans van Straten is een wandelende encyclopedie van de literatuur en het literaire leven. Zijn notities, anekdotes, herinneringen, bevindingen en droomverslagen werden al in 1987 gebundeld in De omgevallen boekenkast. Deze bundel is er een vervolg op. Van Straten heeft iets van een detective, die speurt naar minder bekende kanten van een oeuvre of een schrijver. Zo schrijft hij over Slauerhoffs speciale relatie met de dood, de ontsporing van de domineeszoon A. Marja, een occulte graaf bij Poesjkin, Paul Léautauds laatste maîtresse, de afkomst van J.C. Bloem, de echo's van C. Buddingh's misstap in de oorlog en de kerfstok van Eelke de Jong. De opstellen zijn met passie en kennis van zaken geschreven, soms een merkwaardig mengsel van literaire roddel en scherpzinnige close reading. Het nadeel is dat ze wel eens verzanden in futiele details en je je afvraagt of de speurzin geen belangrijker doel had mogen dienen.

Tot de mooiste stukken behoren die over zijn omgang met Aimé van Santen, een bevlogen en excentrieke figuur, in de literaire wereld bekend geraakt onder de naam Jan Molitor, en een wonderbaarlijk overzicht van strategieën bij het jagen op handschriften. Het laatste deel van het boek brengt onder de titel 'Van practical jokers tot zwendelaars' korte, veelal anekdotische stukjes over literaire varia bijeen, grillig als in een dagboek en soms even irrelevant voor buitenstaanders. Het nadeel van de betere stukjes is dat ze interessante kwesties vaak nogal beknopt afhandelen: in welke stad speelt Nijhoffs Awater zich af? Pleegde Jacques Perk plagiaat? Hoe kwam J.C. Bloem tot een storende verschrijving in zijn gedicht 'Het bed'? Kun je de roulette verslaan en was Multatuli een gokverslaafde? Had Elsschot Dode zielen gelezen? Het personenregister (zes kleingedrukte pagina's) maakt het gelukkig mogelijk je weg in dit labyrint van literaire vondsten, weetjes en wissewasjes terug te vinden. Boeiende lectuur voor het nachtkastje van de literatuurfreak, maar zeker niet ieder mans zaak.

Hans Van Straten, Weer wankelt de boekenkast, De Prom Baarn, 2000, 240 p., € 640. ISBN 9068016873

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2000

deze pagina printen of opslaan