Nederlands proza

K. Schippers: De vliegende camera

door Erik de Smedt

In het begin van de vorige eeuw liet men in Duitsland een postduif, voorzien van een licht fototoestelletje op de borst, tijdens de vlucht foto's maken. Zo ontstonden toevallige beelden, waarin de intentie van de fotograaf niets voortrekt op iets anders. De korte verhalen en beschouwingen van K. Schippers doen iets soortgelijks: de werkelijkheid beschrijven zonder er meteen een betekenis aan te willen geven (en dus selectief te kijken). Hoge en alledaagse cultuur, het traditioneel belangwekkende en het onaanzienlijke worden op gelijke voet behandeld. Hij schrijft over Velázquez' 'Las meninas' en huisnummers in Amsterdam, het licht rond de duinen in Hoorn op Terschelling, de geschiedenis van het lied 'Strange Fruit', de fictief-realistische foto's van Edwin Zwakman, het klooster in Rochester waar 'hebban olla vogala nestas' moet zijn geschreven, de danseressen van Edgar Degas. De verhalen belichten momenten uit het leven van een goochelaar, een klant in een speelgoedwinkel, een kind dat van de trap valt, een jongen die verstoppertje speelt. Aardige taferelen, maar wat braafjes verteld -- alsof het realisme door een bescheiden perspectief te redden is zonder dat ook de taal op losse schroeven komt te staan. Wat in Schippers' lapidaire gedichten nog iets revolutionairs had -- in een taalgebied waar dada nauwelijks van de grond was gekomen --, wordt hier bijna neo-biedermeier. Overtuigender zijn de biografische stukken, waarin de gebruikelijke idealisering wordt verlaten voor een onnadrukkelijk confronterende benadering: André Breton die niet meer omkijkt naar zijn 'coup de foudre' Nadja als ze in een kliniek is opgenomen, Antonin Artaud die ieder gezicht een dodenakker noemde, Stefan Themerson die leefde in de geest van Schwitters. Indrukwekkend is 'Wielertenue', de reconstructie van de laatste dag van de Amsterdamse schilder Jaap Hillenius die op 65-jarige leeftijd als fietser wordt doodgereden. Bij enkele stukken is ter illustratie een zwartwitfoto opgenomen.

K. Schippers, De vliegende camera, Querido Amsterdam, 2003, 172 p., ill. € 17,95. ISBN 9021480115

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2003

deze pagina printen of opslaan