Nederlands proza

Geert Van Istendael: De zwarte steen

door Erik de Smedt

Op het einde van de 21e eeuw steelt Nicolaas Hemers, journalist bij Radio Brussel, een zwarte steen bij zijn onuitstaanbare hoofdredacteur Suze Preijput. Hij krijgt de bons en op de koop toe laat zijn Griekse vriendin Penelope hem in de steek. Van zijn vriend Pollano krijgt hij de opdracht een reportage te maken over de Vrije Economische Zones, de achtergebleven gebieden die het welvarende Richtlijngebied Europa intussen heeft afgestoten. Hemers aanvaardt de opdracht, vooral omdat hij op zoek wil gaan naar Ida Belyce, zijn mysterieuze grootmoeder van wie hij aanneemt dat ze -- als ze nog leeft -- in Onland vertoeft. Hij raakt verzeild in een onherbergzaam gebied, opgesloten in een cel zonder tralies bij een oude man en diens knecht. Vreemd genoeg wordt hij door hen vergast op de heerlijkste spijzen en dranken, een gelegenheid voor de verteller om zich te buiten te gaan in smeuïge gastronomische beschrijvingen. In een grillige structuur wordt de geschiedenis van Onland uit de doeken gedaan: de corrupte grensbewaking, de verwoestingen onder de Grote Commissaris, griezelige overtuigingstechnieken, primitieve bendeleiders, onnoemelijke wreedheden. Hij hoort het verhaal van een wonderbaarlijke hondenverrijzenis en ontmoet een krankzinnige jonge vrouw, aanleiding voor een 'amour fou'. Langzaam ontraadselt hij de geheimen van het landhuis en de Grote Commissaris, van Belyce en de zwarte steen. De ronkende flaptekst houdt meer dan dertig karakteriseringen voor de roman paraat. Hij is inderdaad van alles wat: toekomstroman en recyclage van oude mythen, loflied op ambachten, boeken, gerechten en wijnen, satire op de Europese bureaucratie, detectiveverhaal, politieke thriller, erotisch hooglied en sadistische anti-utopie. Bovenal is De zwarte steen een barok taalspel waarin de auteur al zijn registers opentrekt, zo overladen dat het potsierlijk wordt. Te veel uitweidingen lijken louter door de auteur en niet door de handeling gemotiveerd, de verhaallijn is warrig, met vingerdik opgedragen symboliek en zwakke dialogen. Een juist door zijn grootse aspiraties en woordgeweld pijnlijk mislukte roman.

Geert Van Istendael, De zwarte steen, Atlas Amsterdam, 2003, 239 p., € 18,5. ISBN 9045010798

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2003

deze pagina printen of opslaan