Nederlands proza

Pieter Boskma: Westerlingen

door Erik de Smedt

De dichter, met de haast niet te stelpen woordenvloed, Pieter Boskma plaatst in zijn eerste verhalenbundel bizarre personages op het voorplan. Een minderheid van de verhalen -- niet de slechtste -- heeft een begin, midden en slot. In 'Het vergeefse hout' krijgt een knorrige oude kunstenaar het bericht dat hij mag tentoonstellen in het MoMA, waarop met duivels genoegen een desillusie volgt. 'Tomaten, sinaasappels, kolen' beschrijft hoe een man een vrouw ontmoet in de supermarkt, wat leidt tot een drinkgelag en nog iets veel navranters. 'De wederkeer van Dr. Rodolfo' is een brief van de trouwe patiënt Jezus K. aan zijn psychiater over zijn wedervaren op een Internationale Gebedsdag Voor OLV Zelf in de RAI, met een verrassend postscriptum. Andere kortere teksten zijn meer 'tranches de vie', licht absurdistisch getoonzet ('Verschijningen'), satirisch ('Offer aan zee') of kosmisch opgeladen ('Zonder genade', 'De hemel van de mens'). Ernst en spot gaan samen in 'Diep sap' (over de piekerende gedachten van een masturberende man) en 'Wij, Katja'. Dat laatste is opnieuw een brief van Jezus K., dit keer naar aanleiding van een toevallige ontmoeting met de mooiste vrouw van Nederland, wier "euforisch-tragische gespletenheid" hij zou willen portretteren. "Tergend langzaam schreed het moment voorbij, ja, je kon wel merken dat de tijd vertraagde, die vond het ook een mooi moment, en het werd zodoende een veel te lang elkaar aankijken en een veel te lang lief lachen, professioneel natuurlijk, allebei, maar toch sloop er in het ogenblik iets wat nooit meer voorbij wilde gaan, wat zich voorgoed, tot de dood en liefst daarna wenste te bestendigen..."

Stilistisch zijn deze verhalen briljant. Verschillende registers worden dikwijls onverwachts en ironisch met elkaar vermengd. De thema's onvoorspelbaarheid, vaag maar intens verlangen en 'de mens een wolf voor de medemens' keren terug in een reeks verhalen met als ondertitel 'Het theater van druktoets en deurkliniek', die echter te verbrokkeld zijn om te overtuigen. In de verhalen 'Het plan', 'Mijn broer had een idee' en 'Klein wild' kan de stilistische brille de ongeïnspireerde handelingslijn niet redden. Westerlingen is een ongelijke bundel over stuurloze, zwalpende personages die masochistisch genoegen lijken te putten uit hun ondergang. De lezer komt wat eenzijdig door Boskma's taalvuurwerk aan zijn trekken.

Pieter Boskma, Westerlingen, Prometheus Amsterdam, 2006, 133 p., € 18,95. ISBN 9044607081

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2006

deze pagina printen of opslaan