Nederlands proza

Robert Anker: Nieuw-Lelievelt

door Erik de Smedt

In hoever bepaalt je verleden je toekomst? Dat lijkt de centrale vraag in Robert Ankers roman Nieuw-Lelievelt. Anker doet het leven uit de doeken van Wies Bouwmeester, die opgroeit in het gefortuneerde gezin van de grote aannemer Ruud Bouwmeester. Haar jeugd tijdens het interbellum verloopt gelukkig en beloftevol. Anker focust op Wies' beleving als meisje en adolescente, en last dagboekfragmenten in, geschreven in de stijl van die leeftijd. In 1945 wordt haar vader gearresteerd: hij wordt verdacht van collaboratie met de Duitsers en zou ondergedoken joden hebben verraden. Als om de schuld van haar vader wit te wassen, gaat de dochter in Delft bouwkunde studeren. Ze wordt een voorvechtster van de nieuwe architectuur, die niet langer het knusse privé-geluk van mensen wil organiseren, maar ijvert voor gemeenschapszin en solidariteit. Als Nederland haar toch te klein wordt, gaat ze in 1963 met haar joodse (!) geliefde Jakob Lerner werken aan een irrigatieproject in Senegal. Deze episode vormt een exotisch tegendeel van de verwikkelingen in Nederland, beschreven met veel couleur locale, tot in de dialogen toe. Maar ook aan dit geluk komt een einde: op een nacht worden ze overvallen en Wies wordt herhaaldelijk verkracht. Ze keren terug naar Nederland en gaan uit elkaar. Als ze tien jaar later verneemt dat Jakob in Israël gedood is, reist Wies naar Tel Aviv om er met diens weduwe te praten. De gebeurtenissen uit het verleden verschijnen in een nieuw licht. Dat zal nog een keer gebeuren in het slothoofdstuk, waar tijdens een reünie van familieleden en kennissen Wies de ware toedracht te weten komt van het 'verraad' van haar vader en de rol die moeder erin speelde. Anker vertelt intussen, vooral via de ontwikkeling van architectuur en stadsplanning in Nederland, bijna 70 jaar Nederlandse geschiedenis met alle erbij horende verwachtingen en desillusies: de opvatting van de maakbaarheid van de samenleving krijgt een flinke dreun. Maatschappelijke en antropologische denkbeelden komen aan de orde, van Sartres existentialisme tot Fukuyama's 'einde van de geschiedenis'. De herkenbaarheid van dit boek zal, vooral voor Nederlandse lezers, groot zijn. Als roman valt het echter behoorlijk tegen. Ondanks het feit dat er zoveel ontwikkelingen worden opgehangen aan Wies Bouwmeester, blijft ze niet meer dan een kleerhanger. Als hoofdpersonage is ze dan ook merkwaardig schimmig en weinig geprofileerd. Anker zet zoveel (vaak bekends) uiteen dat het romangebeuren bijna een hinderlijk aanhangsel lijkt te worden. De ontdekking van de ware toedracht is vrij voorspelbaar, en de catastrofe waarmee het boek eindigt, is dat nog meer. Nieuw-Lelievelt gaat zo de weg op van populaire dramaseries als Westenwind of Vuurzee.

Robert Anker, Nieuw-Lelievelt, Querido Amsterdam, 2007, 253 p., € 18,95. ISBN 9789021433547

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2007

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri