Vertaald proza

Wilfred Thesiger: De Moeras-Arabieren

door Kris van Zeghbroeck

De reeks 'Klassieke Reizen' van Atlas is een oude bekende. Eind jaren '90 kende ze een kort bestaan met de (her)uitgave van drie klassiekers uit de reisliteratuur: Henry Walter Bates' Natuurvorser op de Amazone, Alfred Russel Wallaces Het Maleise eilandenrijk en Charles Darwins Reis van de Beagle. Na een stille periode startte de reeks opnieuw eind vorig jaar. In plaats van voort te bouwen op de bestaande titels, werd geopteerd om van nul te herbeginnen. Vandaar dat je in de VLACC onder de reekstitel 'Klassieke reizen' een paar gelijkgenummerde titels terugvindt. Het nieuwe aanbod bestaat voorlopig uit vier titels, drie herdrukken en een nieuwe vertaling. Met een Nederlands-, een Engels- en twee Franstalige auteurs wordt een bredere opzet gesuggereerd dan het klassieke Engelstalige aanbod waaruit de oude reeks volledig was opgebouwd. Cees Nooteboom opent de rij met De omweg naar Santiago (1992), waarin hij zijn jarenlange omzwervingen door Spanje verhaalt. Deze geïndexeerde exploratie van de Spaanse geschiedenis, kunst en literatuur is ook bruikbaar als inspiratiebron voor een culturele zwerftocht door Spanje. Door de spits af te bijten, lijkt het alsof Nooteboom tot de 'peetoom' van deze reeks wordt gebombardeerd. Hij is trouwens voorlopig de enige van zijn generatie. Zo kan je bij Nooteboom de vraag stellen, waarom De omweg naar Santiago wel en Tim Robinsons Aran-eilanden, ook verschenen bij Atlas, niet werd opgenomen in de reeks 'Klassieke reizen'.

De recent overleden Sir Wilfred Thesiger (1910-2003) en Claude Lévi-Strauss (geb. 1908) behoren tot een generatie die met de laatste ontdekkingsreizigers geassocieerd werd. Thesigers fascinatie voor inheemse volkeren bracht hem van Afrika naar het Arabische schiereiland, waar hij zich als een nomade te voet of per lastdier verplaatste. Door de woestijn te doorkruisen met de plaatselijke Bedu of te verblijven bij de Iraakse moerasbewoners, wist hij telkens de leefwereld vanuit de ogen van de lokale bevolking te vertolken. De vernietiging van de moerasdelta van de Eufraat en de Tigris onder het bewind van Sadam Hoesssein maakt van De Moeras-Arbieren (1964) het testament van een ten dode opgeschreven moerascultuur. Een herdruk van Thesigers woestijnomzwervingen in Woestijnen van Arabië (1959) zal waarschijnlijk eind dit jaar aan de reeks worden toegevoegd.

In tegenstelling tot Thesiger heeft Claude Lévi-Strauss "een hekel aan reizen en ontdekkingsreizigers". Het duurde dan ook lang voor deze wereldberoemde etnograaf voor een breder publiek verslag deed van zijn expedities naar Zuid-Amerika en Azië in Het trieste der tropen (1955). Een belangrijke uitgave, die nu voor het eerst vertaald werd door Marianne Kaas. Tot de verbeelding spreken vooral de hoofdstukken waarin Lévi-Strauss zijn verblijf bij de Braziliaanse indianenstammen beschrijft. Tijdens zijn veldonderzoek in de jaren '30 waren stammen als de Cauveo, Borôro, Nambikwara en Tupi-Kawahib al met uitsterven bedreigd. Het is die teloorgang van de verscheidenheid aan primitieve beschavingen die de melancholische titel inspireerde. Zonder hun cultuur te idealiseren peilt Lévi-Strauss naar de essentie van samenlevingen geordend door sociale scheidingslijnen. Stilistisch wordt Het trieste der tropen gerekend tot de betere Franse literatuur.

Wie de overweldigende sfeer van het 19e-eeuwse Midden-Oosten wil opsnuiven, is bij Gustave Flaubert aan het goede adres. In de periode 1949-1950 reisde hij met zijn vriend Maxime du Camp o.m. door Egypte, Palestina, Syrië, Libanon en Turkije. Cultuur, architectuur,"vreten, zuipen en bordeelbezoek" zijn de constanten in al hun omzwervingen. Vooral Egypte spreekt Flaubert sterk aan, wat tot uiting komt in zijn enthousiaste dagboeknotities. Haarscherp registreert hij de gebeurtenissen in snelle notities, waardoor de lezer meereist in een stroom van beelden.

Wilfred Thesiger, De Moeras-Arabieren, Atlas Amsterdam, 2003, 23948 p., € 19,9. ISBN 9045002981. Vert. van: The Marsh Arabs door Davids, Tinke

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2003

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri