Vertaald proza

A.L. Kennedy: Day

door Kris van Zeghbroeck

De Schotse auteur A.L. (Alison Louise) Kennedy (geb. 1965) is nog niet echt doorgebroken in het Nederlandse taalgebied. Nochtans werd ze al in 2001 bij De Geus vertaald met haar derde roman, Alles wat je nodig hebt (Everything you need, 1999). In het origineel werd dit ambitieuze boek door veel critici jubelend binnengehaald, maar in vertaling maakte Kristien Hemmerechts er korte metten mee: schabouwelijk vertaald. Vandaar dat het tot 2007 wachten was op een nieuwe vertaling: De smaak van het paradijs (Paradise, 2004), maar intussen ligt Kennedy's nieuwste roman Day (2007) ook al in de Britse boekhandel.
Van Kennedy is het bekend dat ze het haar lezers niet gemakkelijk maakt: "I don't hate the reader, but I do want to drag them into hell's mouth -- it's good for them." Een houding die je niet meteen op de bestsellerlijsten lanceert, maar Kennedy heeft intussen een manier gevonden om ook het brede publiek te bespelen: tegenwoordig heeft ze een act als stand-up comedian ("You can call me AL") met de nodige frivole referenties naar schaamhaar. Een keuze die steeds meer schrijvers maken, om rond te komen en gaandeweg de verkoopcijfers op te krikken.
Kennedy debuteerde in 1990 met de verhalenbundel Night geometry and the Garscadden trains, schreef sindsdien vijf romans en is intussen aan haar vijfde verhalenbundel bezig. In combinatie met haar werk als toneel- en scenarioschrijver (in het verlengde van haar 'theatre and drama studies'), een paar non-fictieboeken en regelmatige journalistieke bijdragen, is dat een stevige output voor een literair schrijver die haar werk gemakkelijk tot 150 keer of meer reviseert. Een regelmatig terugkomende kritiek op haar werk is dat het te gekunsteld zou zijn. Los van haar bijtende humor en verrassende beeldtaal, vergt Kennedy nl. heel wat van haar lezers op het gebied van taal en emoties: "It's like anal sex. If that's what I want to do to you and you're not into it, then go away, because that's what will keep happening". Ondanks twee opeenvolgende vermeldingen op de 'Granta'-lijst van Best of Young British Novelists (1993/2003) en een rist bekroningen blijft ze op het thuisfront een sterk ondergewaardeerd auteur. Onder het motto "Never mind the work, let's review the author" geeft Kennedy zelden interviews, zodat Geraldine Bedells gesprek met Kennedy in 'The Observer' (25.03.2007) een van de weinige recente bronnen over de auteur is. Zowel fysisch als psychisch lijkt Kennedy (het kan net zo goed een pose zijn) een getormenteerde lijn door haar leven en werk te trekken, extra benadrukt door de scherpe pen waarmee ze tot haar voorlaatste boek kritieken op de kritieken van haar werk op haar webstek (www.a-l-kennedy.co.uk) publiceerde.
De smaak van het paradijs is een regelrechte satire over de veertiger Hannah Luckraft. In haar verslavende paradijs surft ze op de golven van seks en alcohol. Wanneer haar lichaam haar verzopen levensstijl niet meer kan bijbenen, wordt het tijd om een punt van reflectie in te bouwen. Daarbij staat haar relatie met haar drankminnende minnaar onder druk. Behalve in drinken blinkt de doorsnee alcoholicus uit in een uitstraling van verveling, wat maakt dat Kennedy al haar registers moet opentrekken om van deze met alcohol doordrenkte zelfbespiegeling een geslaagde roman te maken. Ze sluit hiermee aan op een Schotse literaire traditie van (weliswaar mannelijke) alcoholici. Het knagende schuldgevoel en de spirituele dimensie zitten vervat in de veertiendelige structuur van de roman, die de stadia van de kruisgang verbeelden. Hoewel de locaties verspreid liggen over Europa en Noord-Amerika, speelt het warrige relaas zich vnl. in Hannahs hoofd af. Vraag blijft of Kennedy's stilistisch hoogstaand proza wel in deze vertaling tot zijn recht komt? Wie enige biografische overeenkomst zoekt: Kennedy beweert geheelonthouder te zijn en slechts elke vijf jaar van bil te gaan.
In vergelijking met De smaak van het paradijs is Day een vrij somber boek. Daar heeft de setting van de Tweede Wereldoorlog mee te maken. Een jonge RAF boordschutter en krijgsgevangene wordt na de oorlog een figurant in een oorlogsfilm over een krijgsgevangenenkamp. Dat maakt dat hij als amper 25-jarige weer ondergedompeld wordt in de oorlogsmachine die zijn leven bepaald heeft, op zoek naar wat van hem geworden is. De lezer wordt haast letterlijk in zijn hoofd gedropt tijdens een proces van de geestelijke aftakeling. Bij Kennedy is het eerder het personage dan de plot dat het boek draagt. Dat maakt dat ze erop gebrand is om het een eigen, originele stem en taal mee te geven. Maar het eenzijdige standpunt zorgt ervoor dat de complexe oorlogsmaterie en het contrast tussen oorlog en vrede weinig uit de verf komen. Je wordt als het ware honderden bladzijden lang opgesloten in het brein van een gestoorde geest. Het gebruik van drie verschillende vertelinstanties voor een en dezelfde persoon, maakt de lectuur niet eenvoudiger. Ondanks de briljante schrijfstijl, wacht de lezer een bij momenten ongemakkelijk, verstikkend gevoel (kunnen we bij de anale seks nu ook wurgseks voegen?). Als dramatisch effect kan dat tellen, maar je kan je met Ursula Le Guin ('The Guardian', 07.04.2007) afvragen of deze roman niet meer potentieel heeft als een toneelmonoloog. Met een meewarige blik in de ogen scherpt A.L. Kennedy alvast haar pen om ons van een vernietigende repliek te bedienen.

A.L. Kennedy, Day, Cape London, 2007, 279 p., € 25. ISBN 9780224077866

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2007

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri