Vertaald proza

BOEKEN NR. 4, FEBRUARI 2016

Patrick Modiano: Nachtronde

door Katja Feremans

Patrick Modiano (1945) schreef Nachtronde, zijn tweede roman, in 1969. Samen met De ringboulevards (1972) en zijn debuut De plaats van de ster (1968) vormt die een drieluik over de bezettingsjaren in Frankrijk.
 
In Parijs, kort nadat de stad in 1940 door de Duitsers is ingenomen, blikt de hoofdpersoon van om en bij de twintig terug op de gebeurtenissen die hem hebben gemaakt tot wat hij is geworden: een afperser en een verrader. Van schaduwopdrachten voor een dubieus detectivebureau is hij namelijk in meer verwerpelijke karweitjes gerold, zoals het ophalen van chantagegeld en het aanslaan van kunstvoorwerpen in woningen waarvan de eigenaren zijn gevlucht. Toch denkt hij er niet aan om zijn baantje op te geven, want met de inkomsten ervan kan hij zijn straatarme moeder onderhouden.
 
De bende van collaborerende gangsters bij wie hij zich heeft aangesloten, bestaat uit pooiers, liederlijke vrouwen, gehaaide zakenlui, malafide journalisten en ontslagen politie-inspecteurs aan wie een geur van verraad en moord hangt. Tot de bezigheden van dit uitschot behoort naast politiewerk ook handel in grondstoffen die in oorlogstijd schaars dreigen te worden. In een gevorderd herenhuis aan de square Cimarosa is hun hoofdkantoor gevestigd. Er worden verdorven feestjes gehouden, al dan niet terwijl er in de kelder hardhandige verhoren plaatsvinden. Door ene Henri Norman en Pierre Philibert aan het hoofd te stellen, legt Modiano een duidelijke link met de afdeling van de Franse Gestapo, die vanuit de Rue Lauriston werd geleid door Henri Lafont en Pierre Bonny.
 
De verteller zit echt flink in nesten sinds hij is geïnfiltreerd in een verzetsgroep, want tegelijk heeft hij zich door de leider ervan laten overhalen om hun informatie te bezorgen over de Dienst square Cimarosa. Eerder dan door gewetenswroeging wordt hij gaandeweg verteerd door zijn angst en door het afmattende van het dubbelspel. Toch vergt het best wat tijd vooraleer hij partij kiest, want beide kampen laten hem eigenlijk onverschillig. <br /> 
De weg van zijn morele verval loopt op Modianeske wijze als een stadswandeling langs plekken die de gebeurtenissen schijnbaar hebben aangestuurd. Zo herinnert de jongeman zich de zachtjes naar beneden hellende route die hem vanaf het Bois de Boulogne van zijn kindertijd naar de Champs-Élysées bracht: ‘Vóór je een laan met links en rechts fonkelende straatlantaarns. Die laan lijkt op wat de toekomst voor je in petto heeft. Een toekomst vol schone beloftes, zoals het heet. […] Op de place de la Concorde draag je hagedissenleren schoenen en een stropdas met witte noppen en heb je het smoeltje van een gigolo’. Vanaf daar gaat het in alle opzichten bergaf.
 
Meerdere historische figuren waren als spoken rond in deze roman. De verteller, die enkel bij zijn schuilnamen wordt genoemd - Swing Troubadour voor de Dienst square Cimarosa, Prinses de Lamballe voor het verzet – haalt bijvoorbeeld Alexandre Stavisky aan als zijn vader. Het alias van deze beruchte, vooroorlogse zwendelaar, Serge Alexandre, duikt later op in De ringboulevards. Dit soort verbindende draden zal een van de intrigerende aspecten van Modiano’s oeuvre worden.

Het verhaal, dat baadt in een zachte schemer waarin gebaren en stemmen voortdurend versmelten, begint zich pas af te tekenen na een wel erg schimmige aanloop. Meer dan in de plot of de historische context, schuilt de kern van Nachtronde dan ook in het inmiddels herkenbare waas waarmee de Nobelprijswinnaar dit alles omgeeft.

Amsterdam :  Querido 2015, 142 p. Vert. van: La ronde de nuit door Edu Borger. ISBN 9789021400181  

deze pagina printen of opslaan