Vertaald proza

BOEKEN NR. 7, MEI 2016

Sebastian Faulks: Waar mijn hart ooit klopte

door Anja Goyens

Waar mijn hart ooit klopte mag dan wel beginnen in het hedendaagse New York, Sebastian Faulks neemt ons wel degelijk opnieuw mee het verleden in – zoals hij dat al vaker met succes deed. De gepensioneerde psychiater Robert Hendricks leidt een leeg en eenzaam leven. Op een dag krijgt hij een brief van de oude Alexander Pereira: die vraagt hem om zijn literaire nalatenschap te beheren én hij blijkt ook een tipje van de sluier te kunnen oplichten over Roberts vader, met wie hij samen gevochten heeft in de Eerste Wereldoorlog. Robert heeft zijn vader nauwelijks gekend omdat hij de loopgravenoorlog niet overleefde. Zelf heeft Robert dan weer de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog doorstaan, waarover hij uitvoerig rapporteert aan Pereira – en bij uitbreiding aan de lezer. We worden meedogenloos ondergedompeld in de harde realiteit van wat Robert ‘een eeuw van psychose’ noemt – een trauma voor hemzelf en voor de mensheid als geheel. Faulks bewijst opnieuw dat hij het slagveld meesterlijk tot leven kan brengen – zoals hij dat eerder al deed voor de Eerste Wereldoorlog in zijn bestseller Het lied van de loopgraven. Maar eerder nog dan het slagveld de mensen die er leven en sterven.

Na afloop van de Tweede Wereldoorlog legde Robert zich toe op het onderzoek van de menselijke geest en met name van de afwijking erin die tot de gruwelen van de twintigste eeuw heeft kunnen leiden. Volgens Robert is de mens door de Eerste Wereldoorlog onherroepelijk veranderd: ‘In zijn hart bevond zich een nieuwe en vreselijke wetenschap. Dat we niet waren wat we gedacht hadden – verheven boven andere levende wezens. Nee. We waren het laagste op aarde.’ Het wordt zijn grootste ambitie om de weeffout in de menselijke genetica te ontdekken die ervoor zorgt dat we gekken in ons midden hebben: gekte maakt ons als soort uniek en moet dus volgens Robert ook een evolutionair voordeel hebben: ‘Aangezien de mensheid de enige soort was met die genetische afwijking, hielp die afwijking ons – wanneer we haar identificeerden – misschien om te begrijpen wat de mens anders maakte, uniek. Was dat niet een opwindend project om aan te werken: het geheim van wat we zijn?’

Waar mijn hart ooit klopte is een belangrijk, aangrijpend en boeiend boek dat intrigerende vragen stelt over wat het betekent om mens te zijn, en hoe dat ons zwak en tegelijkertijd sterk maakt. Maar het is geen louter filosofische of psychologische analyse, het is ook het ontroerende levensverhaal van één man, van hoe hij omgaat met zijn afkomst, hoe hij liefde vindt en weer verliest, en hoe hij de gebeurtenissen die hem overspoelen een plaats wil geven. Een sterke, doordachte roman die vragen stelt die ook vandaag relevant blijven. Een aanrader.

Amsterdam : Prometheus 2016, 350 p. Vert. van: Where my heart used to beat door Dennis Keesmaat. ISBN 9789044630169

deze pagina printen of opslaan