Vertaald proza
BOEKEN NR. 10, SEPTEMBER 2016
Meg Rosoff: Jonathan gaat los
door Lies Lavrijsen
Als jeugdboekenschrijfster heeft de Amerikaanse Meg Rosoff alles al
bewezen: sinds haar indrukwekkende debuut Hoe
ik nu leef uit 2004 rijgt ze de bekroningen aaneen en dit jaar volgde de
ultieme erkenning in de vorm van de Astrid Lindgren Memorial Award, de
officieuze Nobelprijs voor jeugdliteratuur. Alsof haar eigen succes haar een
beetje begon te vervelen, besloot Rosoff het nu eens over een andere boeg te
gooien en een roman voor volwassenen te publiceren.
De Jonathan uit Jonathan gaat los is een twintiger met
een suf kantoorbaantje bij een reclamebureau in New York, die overvallen wordt
door een verregaande existentiële ontevredenheid. Maar Jonathan is nogal
ontwijkend ingesteld en in plaats van zijn frustraties onder ogen te zien,
projecteert hij ze op zijn honden, Sissy en Dante. Omdat die volgens hem
allerlei psychosomatische klachten vertonen, loopt hij de deur plat bij zijn
dierenarts, die hij vragen stelt als ‘Zou hij niet boos zijn omdat zijn
capaciteiten onderbenut worden’ en ‘Stel dat hij zijn leven haat?’.
Al is Jonathan een
tiental jaar ouder dan de protagonisten uit Rosoffs jeugdboeken, net als zij
worstelt hij hevig met het thema volwassenheid - er staat geen leeftijd op coming of age zei Rosoff daarover. Met
een mengeling van absurde en bijtende humor plaatst Rosoff kritische
kanttekeningen bij voor wat voor Jonathan, en vele anderen, de noodzakelijke
opofferingen lijken voor een ‘volwassen’ leven. Stomme baan? Niet zeuren, het
is crisis en er moet brood op de plank. Uitgebluste relatie? Jammer, maar romantiek
is iets voor sprookjes.
Dus doet Jonathan
doet zijn uiterste best om op een volwassen manier te houden van zijn
ambitieuze vriendin Julie, al is zij volgens zijn beste vriend, Max, de laatste
persoon op aarde waarmee hij een relatie had moeten beginnen (‘O ja?’,
redeneert Jonathan, ‘En een Libische wapenhandelaar dan?’). Maar in het op
Dante’s Inferno gebaseerde stripverhaal waaraan hij stiekem werkt, laat hij
Julie door de hellecirkels paraderen op platformpumps, met een iPad en een
handvol gojibessen in de hand.
‘De gekwelde zielen om haar heen waren lucht voor haar. Hij
had de scène het bijschrift gegeven: “Ze kenden de regels!”
Na een hysterische
bijna-bruiloft (die Jonathan met een consequente lapsus voortdurend zijn
‘begrafenis’ noemt) slaagt hij er uiteindelijk toch in zich los te maken uit
zijn verpletterende apathie. Hij ontdekt de liefde opnieuw, realiseert zich dat
hij het liefst striptekenaar wil worden en trekt de natuur in. Ironisch genoeg:
waar het eerste gedeelte van de roman in al zijn hilariteit realistisch
aanvoelt, is deze herboren Jonathan problematischer. Want waarom zou Dr. Clare,
de strenge dierenarts, eigenlijk beter bij Jonathan passen dan Julie? En, zoals
Jonathan meerdere malen zelf opmerkt: kun je eigenlijk wel leven van
striptekenen?
Rosoff
laat het in het midden. Ze heeft lak aan All-American levenswijsheden als ‘volg
je dromen en alles komt goed’. Net als in het echte leven is er onzekerheid
troef, maar als Jonathan op de laatste bladzijde om zich heen kijkt ziet alles
er ook minder tweedimensioinaal uit ‘genuanceerder, minder hopeloos, minder
oppervlakkig’.
Jonathan gaat los is emotioneel
minder beklijvend dan Rosoffs young adult-romans, maar is net als die
jeugdromans een pleidooi om je eigen keuzes te maken in het leven en je niet
neer te leggen bij andermans verwachtingen.
Dit jaar verscheen van Rosoff
ook een nieuwe young-adultroman, Mij niet
gezien.
Amsterdam : Luitingh-Sijthoff 2016, 298 p. Vert. van
Jonathan unleashed door Betty Klaasse. ISBN 9789024570843
deze pagina printen of opslaan