Vertaald proza

BOEKEN NR. 11, OKTOBER 2016

Luc Sante: Het andere Parijs

door Kris van Zeghbroeck

De Belgisch-Amerikaanse schrijver Luc Sante (°1954) groeide op met de notie van reizen, zowel in de ruimte als in de tijd. Geboren in Verviers en geëmigreerd naar New Jersey werd de jonge Luc, met regelmatige reizen naar België en terug, een speelbal tussen twee culturen op twee verschillende continenten, waarbij New Jersey steeds het beeld van de progressieve toekomst en Verviers dat van het stagnerende verleden ontsloot. Uiteindelijk kon hij als prille tiener voor Amerika en het Engels kiezen, om zijn toekomst vorm te geven. Maar op het einde van de rit blijft een ontworteld gevoel overheersen in een leven dat cultureel door zowel New York als Parijs gevoed werd. Zijn identiteit die in geografische en historische lagen verspreid ligt, kan hij enkel nog reconstrueren zoals in zijn memoires The Factory of Facts (1998 – vert. De feitenfabriek):

‘I can't in any way be conclusive about what made me. All I can do is to reconstruct the site, and imagine the factory at work’.

De verborgen geschiedenis die zich in opeenstapelende en verspreide lagen aan het oog onttrekt, is wat essayist, criticus, vertaler en docent Luc Sante blijvend fascineert. Daarbij flaneert hij niet enkel door zijn eigen leven, maar ook door de grootsteden New York en Parijs. Over zijn thuishaven New York schreef hij in 1991 het nog steeds onvertaalde boek Low Life. Zijn meer gefragmenteerde en in de tijd verspreide omzwervingen door Parijs resulteerden pas vorig jaar in The Other Paris (2015 – vert. Het andere Parijs). Het surrealisme is Santes grote voedingsbodem in de exploratie van de grootstad waarbij hij willekeurig tussen het afval wroet om zich tegen beter weten in een weg naar het verleden te banen.

Sante illustreert die dwangmatige zoektocht naar verloren geschiedenis over obscure mensen met zijn eerste job als verantwoordelijke van de afdeling paperbacks in een tweedehandsboekhandel:

‘I'd get not only the paperbacks, but people would die and their relatives or executors would package their lives. I'd get photographs and postcards and letters and all kinds of junk. [….] It became almost an obsession with me. It was a great thing to sort through this documentation and try to imagine what the lives behind all this junk had been. I'd find myself feeling rather intimate toward people I had never met and whom I could only speculate on, based on these assorted impedimenta and artifacts. I had a feeling like that with these photographs of people surrounded by their familiars. It was also that the pictures themselves were so beautiful as photographs, and that they really spooked me. It goes into some territory that's more metaphysical than anything. It's beyond anything having to do with the history of New York City.’ (Interview met Karen Schoemer in The New York Times, 21.02.1993)

Het is deze notie die aan de grondslag ligt van de essayistische grootstadsportretten Low Life en The Other Paris, waarin Sante in een aantal trefwoorden, flanerend naar het verleden graaft. Beelden maken daar een onlosmakelijk deel van uit om het anekdotische verleden tot leven te brengen. Waar dat in Low Life nog beperkt was en later aangevuld werd met het specifieke fotoboek Evidence (1992 – ‘crime scene photographs with commentary’), werd het (zwart-witte) beeldmateriaal in Het andere Parijs sterker geïntegreerd. Zij het als kanttekeningen die de tekst moeten ondersteunen. Waar Low Life sterker gestructureerd is door een aantal trefwoorden in grotere entiteiten samen te brengen, beperkt Het andere Parijs zich tot twaalf trefwoorden/hoofdstukken die elke vanuit een andere hoek het (verborgen) verleden van Parijs belichten.

Parijs is hier niet enkel de sublieme stad, maar ook de stad om door te wandelen, langs platgegooide wijken die het huidige stadsbeeld bepalen en de armere bevolking naar de faubourgs verdreven. Het Parijs dat gekleurd werd door het canaille, de prostitutie en de apaches, en de voortdurende drang om te overleven. Stad van kunstenaars en oproerkraaiers overgoten met absint. Het beeld dat Sante ophangt van Parijs blijft echter tot op zekere hoogte dat van een buitenstaander, die een aantal keer in zijn leven ondergedompeld werd in de grootstad. De ontelbare kilometers die hij afgelegd heeft door New York zal hij nooit in Parijs kunnen evenaren. Een belangrijke toegevoegde invalshoek is die van de observerende filmkenner: als docent oude film heeft Sante duizenden kilometers pellicule doorlopen die zijn beeld van het oude Parijs mee hebben bepaald.

Bijna een kwarteeuw na Low Life blijft de persoonlijke aanpak van Luc Sante aanspreken in Het andere Parijs : stad van het volk. Zijn illustratieve cultuurgeschiedenis van de gewone man in het Parijse stadsbeeld is een aantrekkelijke aanvulling op de meer tekstuele Parijse geschiedschrijvingen van Graham Robb (Parijzenaars) en Alfred Hussey (Parijs, de verborgen stad). 

Luc Sante: Het andere Parijs, Polis Antwerpen, 2016, 349 p. ISBN 9789463101141. Vert. van The Other Paris door Hans van Riemsdijk

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri