Vertaald proza

BOEKEN NR. 13, DECEMBER 2016

Sofi Oksanen: Norma

door Freek Adriaens

Thrillers, fantasy en verhaaltjes over kwieke honderdjarigen die eerder aan scripts voor comics doen denken: daarmee zou je, een beetje oneerbiedig misschien, de stroom literatuur kunnen benoemen die ons de laatste jaren uit Scandinavië heeft bereikt. Een mens zou gaan vermoeden dat de gemiddelde noorderling zijn leesvoer even vlot uit het rek plukt als Billy’s bij IKEA. Het mogen makkelijk hanteerbare massaproducten zijn, zolang de gebruikte sjablonen maar blijven prikkelen.
 
Een uitzondering was de roman Zuivering van de Finse Sofi Oksanen uit 2009, een (toegegeven: thrillerachtig) verhaal over een Ests meisje dat op de vlucht voor haar pooiers moet onderduiken bij een vrouw in wier achtertuin zich een droef stukje naoorlogse geschiedenis van Estland heeft afgespeeld. Het terechte succes van de roman verklaart misschien waarom de vertaalrechten van Oksanens meest recente werk , Norma, meteen in zesentwintig landen verkocht raakten. De lezer zal de eerste hoofdstukken van de roman gretig doorbladeren op zoek naar sporen van Oksanens succesformule, zoals stevige intriges, realisme gebaseerd op historische feiten of bloemrijk taalgebruik.
  
Het begin is veelbelovend. We zijn in Helsinki dit keer, en het leven in de grootstad  verloopt zoals we het in een roman van Oksanen kunnen verwachten. Mensen pendelen met de metro, werken hard en wonen in anonieme flats. Het hoofdpersonage Norma heeft net haar moeder verloren, die zich voor een treinstel heeft geworpen. Er rijst natuurlijk twijfel bij het meisje of er geen sprake is van moord, want we lezen nog altijd een Scandinavische roman. Norma gaat dus op onderzoek. Op het toneel verschijnt opeens een hele maffia die handel drijft in draagmoederschap en schoonheidsproducten.
 
En dan krijgt het verhaal die typische twist die in het hoge noorden al wel meer uitgevers dat beslissende extra rondje heeft doen maken op hun draaistoel: Norma beschikt over bovennatuurlijke gaven. Haar woekerende hoofdhaar voelt aan of iemand ziek is, liegt of net slecht ontdooid diepvriesvoedsel heeft gegeten. De lezer bladert verder en hoopt dat het goed komt, maar haakt af als gekke tante Helena een dood familielid tot leven wekt door een pijpje te stoppen van Norma’s griezelige haar.
 
Nog vervelender is dat Oksanen in de loop van het verhaal niets heel kan laten van personages die ons nochtans net moeten ontroeren of doen huiveren. Zelfs de meest schrijnende situaties in Nigeriaanse abortusziekenhuizen of schoonheidssalons om de hoek worden in clichés gevat. Waagt de auteur zich aan een originelere vergelijking, dan ‘voelen’ wimpers aan als ‘zware ruitenwissers’, en ‘klinken’ stemmen zo dun als ‘een zoutstreep op een winterlaars’. Het plot draait erom dat de moeder van Norma het haar van haar dochter een tijd lang verkocht heeft aan een kapsalon in handen van de maffia. Die maffia blijft hardnekkig geloven dat dat haar uit Oekraïne komt, net zolang tot de weinige lezers die nog een beetje in het verhaal zitten, zich beginnen af te  vragen hoe schurken met zo’n gebrek aan intelligentie het redden als schurk. Andere lezers zullen de roman dan allang opgeborgen hebben tussen Wallander en dat verhaaltje over die honderdjarige. Een debat over de schoonheidsindustrie voer je best niet op de tred van op hol geslagen fantasie. Oksanen kan veel beter dan dit.
 
Amsterdam : Prometheus 2016, 301 p. Vert. van Norma door Sophie Kuiper. ISBN 9789044630817
 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri