In het zeer mooi verzorgde Handig
literatuurboek (met leeslint!) maken we een reis door het hoofd
van Willem Wilmink (1936-2003), een van Nederlands belangrijkste schrijvers. Guus
Middag verzamelde namelijk een keur aan essays en onderhoudende verhalen van
hem. Wilmink schreef tal van gedichten en liedteksten voor volwassenen en
kinderen, alsook de teksten van televisieprogramma's als Het
Klokhuis, De
Stratemakeropzeeshow en Sesamstraat. Daarnaast nam hij zijn lezers mee op een enthousiaste reis doorheen
zijn eigen poëziebeleving in Willem Wilminks schriftelijke cursus dichten.
De onderwerpen van het Handig literatuurboek gaan van
sprookjes, over de middeleeuwen, Simon Carmiggelt, M. Vasalis tot gedichten
voor kinderen. Sommige van de hoofdstukken die Guus Middag selecteerde, werden
nog niet eerder gepubliceerd. Middag ordende ze voor dit boek chronologisch in
zeven zogenaamde ‘afdelingen’, op hun beurt weer
onderverdeeld in opstellen over individuele thema's of schrijvers. Zo kan je
als lezer al snel zien dat de toon
van de diverse stukken losser en speelser wordt naarmate Wilminks leeftijd
vordert en hij meer afstand kan nemen van zijn vroegere bestaan als onderzoeker
aan de universiteit.
Vanaf de eerste bladzijde leest deze fascinerende literatuurgeschiedenis
dan ook als een trein. De teksten van Wilmink nemen je mee van het
twaalfde-eeuwse Hebban olla
uogala tot de
hedendaagse Jean-Pierre Rawie en maken geregeld uitstappen naar kunst
en popmuziek, in een taal die voor iedereen toegankelijk is. De ene
keer is hij ontroerend, dan weer grappig. Wilmink verstaat de kunst om
schijnbaar losjes de lezer te boeien met verhalen over zijn kerkbezoek in
Frankrijk samen met cabaretier Herman Finkers. Moeiteloos legt hij vervolgens
een verband met de vijftiende-eeuwse dichter Anthonis de Roovere en De dulle griet van Suske en Wiske. Steeds haalt
Wilmink (strofen van) gedichten aan en vertaalt ze waar nodig.
In een ander
hoofdstuk gaat Wilmink dieper in op het belang van volkse liederen of op
liedteksten uit het cabaret. Hier en daar is ook een enkele dichter onderwerp
van een heel hoofdstuk, zoals Herman Gorter, J.H. Speenhoff of Henriette Roland
Holst. Zo komt samensteller Guus Middag tot een lijvig boekwerk, dat een
uitstekend beeld geeft op literatuur, van een schrijver die ons helaas veel te
vroeg ontvallen is.
Handig literatuurboek is een werk geworden om te koesteren
en naar terug te grijpen en getuigt bovenal van de kwaliteiten van
Wilmink, een uitstekend schrijver en boeiend verteller. Bovendien is het
voorzien van een uitgebreid register. Trouwens: de titel Handig literatuurboek is een variatie op de titel van een
onafgewerkt leerboek dat Guus Middag in Wilminks nagelaten archieven vond. Dat
boek, met naast literatuur ook spelling en taal als onderwerp, is er helaas
nooit meer gekomen.
Amsterdam : Nijgh & Van Ditmar 2016, 472 p.,
ISBN 9789038801841
deze pagina printen of opslaan