Vertaald proza

BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2017

Mathias Enard: Kompas

door Katja Feremans

Franz Ritter, een Weense musicoloog, weet sinds kort dat hij ongeneeslijk ziek is. Tijdens de doorwaakte nacht waarin Kompas zich afspeelt, wendt hij zijn blik af van de zeis door tot het ochtendgloren herinneringen op te halen aan zijn gemankeerde relatie met Sarah. Vergelijk het met Sheherazade die in Duizend-en-een-nacht al vertellend haar doodvonnis uitstelt.
 
Franz leerde de Française kennen tijdens een colloquium voor oriëntalisten waar ze allebei als jonge onderzoekers een lezing gaven. Hij was meteen gefascineerd door de weetgierige vrouw die in haar charmante betogen voortdurend oosterse literatuur en geschiedenis vervlocht. Dankzij de raakvlakken in hun studieonderwerpen reisden ze samen door Iran en Syrië. Ze waren langere tijd in Teheran en deden Aleppo, Palmyra en Damascus aan, steden die aan het eind van de jaren negentig nog niet in de greep waren van de verwoestende Syrische burgeroorlog.
 
Sarah is een universitaire nomade, hij een kamergeleerde wiens leven blijvend is opengebroken door hun gezamenlijke reizen. Die zijn dan ook de motor achter zijn nachtelijke overpeinzingen over oosterse invloeden in muziek alsook achter de talloze voorstellingen die hem voor de geest zweven over linguïsten en schrijvers, die sinds de negentiende eeuw zij aan zij met archeologen, zendelingen en avonturiers allerhande de Levant gingen verkennen.
 
De meest tot de verbeelding sprekende verhalen die door Franz’ hoofd spoken, zijn ontleend aan Sarahs fascinatie voor enkele vrouwelijke gelukzoeksters. Zo volgde hij samen met haar het spoor van Annemarie Schwarzenbach. Deze Zwitserse journaliste-archeologe zag in de Oriënt een bron van veerkracht en hoopte er te genezen van haar weltschmerz. In het begin van de jaren dertig streek ze onder meer neer in Aleppo en ontmoette ze in Palmyra de Frans-Baskische gravin Marga d’Andurain, die er een leven leidde van wellust, overspel, spionage en moord.
 
Franz en Sarah hebben allebei hun kompas op het oosten en zijn elkaar genegen, maar Franz, een meester in het vermommen van zijn verlangen, droomt van meer. De moeilijkheid om nader tot elkaar te komen, speelt niet alleen tussen hen beiden, maar ook tussen Oost en West. Voor het merendeel van haar Europese adepten is de Oriënt inspirerend en verrijkend, maar het onontkoombaar anders zijn overschaduwt ook het ultieme thuiskomen. Dit ondervindt zowel wie het anders zijn ontkent als wie het naar zich toe wil halen. Maar ondanks die voor sommigen tot waanzin drijvende afstand, is Kompas onmiskenbaar een pleidooi voor wisselwerking en dialoog tussen Oost en West.
 
De Fransman Mathias Enard (1972) heeft Arabisch en Perzisch gestudeerd en verbleef zelf geruime tijd in het Midden-Oosten. Kompas, in 2015 bekroond met de Prix Goncourt, is zijn achtste roman. Er hangt een gloed rond van muziek, letteren en mystiek, van opium, alcohol en koortsige liefde, alsook een waas van onvervuld verlangen en bedwelmende melancholie. De hooggestemde Arabische, Perzische en Ottomaanse motieven werken bij vlagen verstikkend, maar zorgen er tegelijk voor dat het bladzijde na bladzijde uitkijken blijft naar wat de volgende referentie wordt die tevoorschijn zal komen uit de schatkist van Franz’ overvloedig gedocumenteerde mijmeringen.
 
Amsterdam : De Arbeiderspers 2016, 447 p. Vert. van Boussole door Katrien Vandenberghe. ISBN 9789029506564. Distributie: L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri